NASA’nın Swift uydusu 23 Nisan 2014’de yakınlardaki bir kırmızı cücede sıcak, güçlü ve uzun ömürlü yıldız fişekleri keşfetti. Patlama serisinin ilki Güneş’teki patlamalardan 10.000 kat daha güçlü gerçekleşti.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkesi’nden astrofikçi Stephen Drake: “Bir kırmızı cücedeki patlamalar genelde bir gün sürmesine karşılık Swift uydusu bu yıldızda iki hafta içinde yedi şiddetli patlama tespit etti. Bu oldukça karmaşık bir durum” diyor.
Parlama Güneş’in merkez sıcaklığının 12 katına, 200 milyon Santigrat dereceye kadar ulaştı.
“Süper fişek”, 60 ışık yılı uzaklıktaki ikili bir yıldız sistemin üyesi DG Canum Venaticorum (kısaca DG CVn) kırmızı cücesinde görüldü. Sistem, Güneş’in üçte biri büyüklüğünde olan iki kırmızı cüceden oluşuyor. Yıldızlar arasında üç Dünya-Güneş kadar uzaklık bulunuyor.
Baltimore Uzay Teleskopu Bilim Enstitüsü’nden Rachel Osten: “Böyle bir şiddetli patlamayı bu tür yıldızlardan beklemiyorduk. DG CVn’deki patlama hakkında bir fikrimiz yok” diyor.
Güneş Sistemi’nden yaklaşık 100 ışık yılı uzaklık içerisinde yer alan yıldızların çoğu Güneş gibi orta yaşlıdır. Ancak başka yerlerde doğarak bu bölgeye sürüklenmiş kırmızı cüceler gökbilimcilerin çalışmaları için oldukça önemlidir. DG CVn’in Güneş’in yüzde 0,7’si yaşta yani 30 milyon yıl önce doğduğu düşünülüyor.
Yıldız, Güneş’teki gibi patlamalara sahne olmaktadır. Yıldız atmosferinden uzaya fırlayan fişekler manyetik alanlar nedeniyle bükülmektedir. Bu alan bir lastik ipin gerilmesindeki gibi enerji birikmesine izin vermemektedir. Sonuçta yıldızda depolanan enerji sonunda patlayarak uzaya elektromanyetik tayfın görünür, morötesi, radyo ve X-ışını yaymasına neden olmaktadır.
Swift, 23 Nisan günü DG CVn’den gelen ve gittikçe yükselen X-ışınları tespit etti. Böylece teleskop üzerindeki tüm aletlerini birkaç saniye içerisinde bu bölgeye yöneltti. Ardından güçlü ve seri patlamalar gerçekleştiğini gökbilimcilere bildirdi.
Goddard’dan Adam Kowalski: “Swift’in üç dakikalık gözlemle algıladığı parlama iki yıldızın normal şartlarda tüm dalga boylarında yaydığı ışıktan fazlaydı. Kırmızı cücelerde ise bu tür fişeklere rastlanmaz” diyor.
Görünür ve morötesi ışık altında çalışan yer teleskoplarıyla yapılan gözlemlerde ise parlamanın 10 ile 100 kat arttığı farkedildi. Swift’in ölçtüğü X-ışını parlaması değeri en şiddetli Güneş etkinliğinden bile fazlaydı.
Güneş’teki en büyük patlamalar X sınıfında olup olağanüstü X-ışınları yayarlar. “Şimdiye kadar Güneş’te gördüğümüz en büyük patlama Kasım 2003’te oluşan X 45 dereceli olandı. DG CVn yıldızındaki patlama ise bu değerden 10.000 kat daha şiddetli neredeyse X 100.000 derecesindedir” diyor Drake.
Ancak henüz patlamaların sonu gelmemişti. Üç saat süren ilk patlamadan yayılan X-ışınlarının izlenmesinin ardından yoğun bir parlama daha kaydedildi. Bu ilk iki patlama Güneş’te de gözlenen, patlamanın tetiklediği başka bir bölgede gerçekleşmişti.
Swift sonraki 11 gün içerisinde bir dizi, ama daha zayıf patlamalar kaydetti. Osten bunun Dünya’da oluşan büyük bir depremin ardından görülen arkçı şoklara benzetiyor. Yıldızın normal parlaklığına dönmesi ise 20 gün sürdü.
Böyle bir yıldız nasıl olupta Güneş’ten daha güçlü patlamalar üretebilir? Bu önemli sorunun yanıtı spin hızına bağlı manyetik alanın çoğalması olabilir. DG CVn, Güneş’ten 1 gün daha kısa sürede kendi ekseninde dönerken boyutunu % 30 oranında arttırır. Güneş’in de ekseni çevresinde dönüş hızı gençlik döneminde oldukça hızlı olup güçlü fişekler yaymış olabilir.
Gökbilimciler genç yıldızların yapılarını anlamak için DG CVn’nin yaydığı fişekleri ve ardından gelişen olayları izledi. Yıldız muhtemelen daha zayıf fişekler yaymaya devam ediyor. NASA Swift uydusuyla yıldızda gerçekleşecek olası patlamaları izlemeyi planlıyor.
bence bu o yıldızın ”ölümü”