ESO yakın bir gökada olan Messier 83’ün ESO’nun Şili Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskop’u üzerindeki HAWK-I aleti ile alınmış güzel bir görüntüsünü yayınladı. Görüntüde gökada kızılötesi ışıkta gösterilmekte ve şimdiye kadar yerden alınan en keskin ve detaylı Messier 83 görüntülerini oluşturan kameranın etkileyici gücünü gözler önüne sermektedir.
Messier 83 (eso0825) gökadası yaklaşık 15 milyon ışık-yılı uzaklıkta Suyılanı takımyıldızında bulunmaktadır. 40 000 ışık yılı genişliğiyle Samanyolu Gökadası’nın yüzde kırkı boyutunda olan gökada, sarmal şekli ve merkezi boyunca yıldızların bulunduğu çubuklu yapısının varlığı sebebiyle birçok yönden kendi gökadamıza oldukça benzemektedir. Messier 83 sahip olduğu birçok süpernovası nedeniyle gökbilimciler arasında ünlüdür: süpernova patlamaları bazı yıldızların yaşamlarını sonlandıran büyük patlamalardır. Geçtiğimiz yüzyıl boyunca, Messier 83’ün içerisinde altı adet süpernova gözlenmiştir – başka bir gökadayla karşılaştırıldığında rekor sayılabilecek bir sayı. Süpernovalar olmasa bile, Messier 83 sadece bir dürbünle bile görülebilecek en parlak yakın gökadalardan bir tanesidir.
Messier 83 ESO’nun Çok Büyük Teleskop’u (VLT) üzerindeki güçlü kamera HAWK-I [1] kullanılarak elektromanyetik tayfın kızılötesi bölgesinde gözlenmiştir. Kızılötesi ışıkta görüntülendiğinde Messier 83’ün çoğunu anlaşılması güç hale getiren tozun büyük bir kısmı saydam hale gelmektedir. Sarmal kollardaki sıcak genç yıldızların etrafındaki parlak ince gaz da, kızılötesi görüntülerde daha az göze çarpmaktadır. Sonuç olarak gökada yapısının daha fazlası ve onu oluşturan yıldız topluluklarının büyük bir kısmı görülebilmektedir. Bu temiz görüntü özellikle gökadanın tozlu bölgelerinde gizlenen genç yıldız kümelerini bulmaya çalışan gökbilimciler için önemlidir. Bu gözlemlerin temel bilimsel hedeflerinden bir tanesi de bu tür yıldız kümelerinin araştırılmasıdır [2]. Daha önce alınan görüntülerle karşılaştırıldığında, HAWK-I’in keskin görüşü gökada içindeki daha fazla yıldızı gözler önüne sermektedir.
VLT’nin devasa aynasının, kameranın geniş görüş alanı ve muazzam duyarlılığının ve ESO’nun Paranal Gözlemevi’nin mükemmel gözlem koşullarının birleştirilmesiyle HAWK-I dünyanın en güçlü kızılötesi görüntüleyicisi haline gelmektedir. 2007’de faaliyetlerine başlayan (eso0736) bu kamerayı kullanabilmek ve geceleyin gökyüzünün yerden elde edilecek en iyi kızıltötesi görüntüleri elde edebilmek için gökbilimciler hevesle sıraya girmektedirler.
Notlar
[1] HAWK-I , Yüksek Duyarlıklı Geniş-alan K-bandı Görüntüleyicisi anlamına gelmektedir. Kamera ile ilgili daha teknik bilgiler önceden yayınlanmış bir basın bülteninde bulunmaktadır (eso0736).
[2] Bu görüntüyü hazırlamak için kullanılan veriler Mark Gieles (Cambridge Üniversitesi) ve Yuri Beletsky (ESO) liderliğindeki takımdan elde edilmiştir. Bu gayret gerektiren veri analizini Mischa Schirmer (Bonn Üniversitesi) gerçekleştirmiştir.
Kaynak: ESO-Türkçe
