ESA’nın Herschel Uzay Teleskopu yıldız oluşumunda gerekli olan ve gökada içine gaz ve tozu toplamak için fazla karanlık maddeye ihtiyaç duymayan toz diskinin çevresini sardığı gökada grubu keşfetti.
Çok uzakta bulunan gökadaların her biri 300 milyar güneş kütlesinde. Boyutları ise bilinen kuramların belirlediği sınırdan 10 kat daha büyük ya da 5000 güneş kütleli olan gökadaların bu durumu büyük kütleli yıldızlarla açıklanıyor.
Gökbilimciler henüz varlıkları tespit edilememiş olan karanlık maddelerin gökada kütlesinin büyük bir kısmını oluşturduğunu, onları döndürdüğünü ve gökadayı dağılmaktan koruyan kütle çekimine neden olduğunu düşünüyor.
Günümüzde kabul gören kurama göre gökadaların doğumu karanlık maddenin büyük miktarlarda birikmesiyle başlar. Karanlık maddenin kütle çekimi sıradan atomları sürükler. Yeterli atom biriktiğinde ise gökadamızdaki yıldız oluşumdan 100-1000 kat daha hızlı bir şekilde yıldız oluşturan “çok yıldız oluşturan gökadayı” (starburst) meydana getirir.
Kaliforniya Üniversitesi’nden Asantha Cooray: “Herschel bize çok yıldız oluşturan gökadanın oluşması için o kadar karanlık maddeye ihtiyaç olmadığını gösterdi” diyor.
Keşif Herschel’in SPIRE (Spetral and Photometric Imaging Receiver-Tayfsal ve Fotometrik Görüntüleme Alıcısı) yardımıyla 250, 350 ve 500 mikronluk dalga boylarıyla gerçekleşti. Bu da insan gözünün algıladığından 1000 kat daha uzun dalga boylarında toz içinde saklı gökadayı gösteren bir bölgedir.
ESA Herschel görevi bilim insanlarından Göran Pilbratt: “Aracın çok yüksek hassasiyeti ve uzun kızılötesi ışığı algılama yeteneği bize evrenin derinliklerine bakmayı ve bu genç, çok yıldız oluşturan gökadaları görmemizi sağlıyor” diyor.
Kozmik kızılötesi arka planı olarak bilinen kozmik kızılötesi ışıma adeta bir sis oluşturduğundan Herschel’in görüntüleriyle ortaya çıkan pek çok gökada bulunuyor. Gökadalar uzayda rastgele bir şekilde dağılmaz. Onlar karanlık maddenin temel desenini izler ve bundan dolayı da sis, ışık ve karanlık yamalar arasında ayırıcı desenler oluşur.
SPIRE görüntüleri eşliğinde yapılan parlaklık analizi, Hubble Uzay Teleskopu ve diğer teleskoplarıyla elde edilen sonuçlara göre uzak kızılötesi gökadalardaki yıldız oluşumunun 3-5 kat daha yüksek olduğunu gösterdi.
Daha fazla analiz ve benzetimler sonucunda gökadalarda küçük kütleli yıldızların daha kolay oluştuğunu gösterdi. Daha büyük gökadalar ise ilk kuşak yıldız oluşumu için gerekli maddeyi zor bulur. Bu gökadalar içindeki gaz soğur ve yıldız oluşturabilmek için gerekli yoğunluğa ulaşamaz.
Yeni tanımlamaya göre birkaç milyar güneş kütleli bir gökada çok yüksek oranlarda yıldız oluşturarak hızla büyüyebilir.
“Bu, çok yıldız oluşturan gökadayı oluşturabilmek için gerekli olan kütle değerinin ilk doğrudan gözlemidir” diyor Dr. Cooray.
Gökbilimciler şimdi bu sonuçlara göre kendi gökadamızda olmak üzere gökadaların oluşum modellerini yeniden değerlendirebilecek.
