Avrupa’daki bir araştırma ekibi olağanüstü sarı hiperdev bir yıldızın 30 yıla varan araştırma sonuçlarını açıkladı. HR 8752 adlı süper parlak yıldızın yüzey sıcaklığının geçtiğimiz üç yıl içinde yaklaşık 3000 derece arttığı belirlendi. Keşif büyük kütleli yıldızların evriminin anlaşılmasında anahtar rol üstlenecek kadar önemli.
Genellikle ıssız bölgelerde görülen ve sayısı az olan bu tüp yıldızlar kararsız bir yapıya sahiptir. Gökdamızda bu dev türünden şimdiye kadar 12 tane keşfedildi. Araştırma ekibi yıldızın sıcaklığının son 30 yıl içinde 5000 dereceden 8000 dereceye çıktığını belirledi. Keşif, gökadamızdaki hiper devler denilen çok parlak ve büyük kütleli yıldızlarla ilgili kafalarda yer alan soru işaretlerini de giderecek önemli bir adımdır.
Hiper devler, Güneş’ten yüz milyonlarca kat parlak ve birkaç yüz kat daha büyük çapa sahiptirler. HR 8752 ise Güneş’ten dört milyon kat parlaktır. Kraliçe takım yıldızındaki dev basit bir dürbün ile bile görülebilir.
Sarı hiper devlerin kısa süren hayatında ısı ve parlaklığı eşine görülmemiş bir şekilde değişir. Ekip bu değişimin yıldızdaki iç kuvvetler dengesinin kararsız olmasına yani bozulmasına bağlıyor. Bu kararsızlık hiper devin bir yıl içinde Güneş kütlesi kadar kilo alarak şişmanlamasına yol açabilir.
HR 8752’nin sıcaklığı 1900 ile 1980 yıllaı arasında 5000 derece dolayında seyretti. Ancak 1985 ile 2005 arasında sıcaklık birden 8000 dereceye yükseldi. Buna karşılık yıldız, 750 Güneş yarıçapından 400 Güneş yarıçapına kadar küçülmüştü. Özellikle 1985 yılından bu yana yapılan ayrıntılı tayfölçer gözlemi yıldızın fiziksel özelliklerinin değişimini ortaya çıkardı.
Ekip ayrıca hiper dev yıldızın kararsız atmosferinin iki kısımdan oluştuğunu gösterdi. 8000 derece dolayındaki atmosferin küçük kısmı büyük miktarda hidrojen ve helyum iyonlaşmasından oluşuyor.
HR 8752’nin nasıl bir sonla karşılaşacağı ile belli değil. Ancak bu hiper devin büyük bir süpernova patlaması ile yok alabileceğine ilişkin güçlü kanıtlar bulunuyor. Ya da düzensiz bir sıcak yıldız tipi olan “Parlak Mavi Değişken” yıldıza dönebilir. Her iki durumda çalışmayı yürüten Hollanda Enstitüsü’ndeki Utrecht Uzay Araştırmaları’nın gözünden kaçamaz.
Keşif bu çok büyük yıldız türlerinin varlığını ve yaşamlarını ortaya çıkaran önemli bir adımdır. Bu tip yıldızlardan Samanyolu’nda daha çok keşfedilmesi bekleniyor. Bir insanın ömrü içinde kaydedilen ve muazzam değişimler gösteren bu hiper devlerin yenilerinin keşfedilmesi için yeni çalışmalar ise çoktan başladı.
Science Daily
