Küçük bir gökadada büyük karadelik olduğunu keşfeden gökbilimciler, bu sayede evrenin erken tarihi hakkında çeşitli bilgiler edinebilir. Yeni yıldızların doğduğu cüce gökadadaki bir milyonlar güneş kütleli süper kütleli karadeliğin gökadaların gelişmesinden önce oluştuğu sanılıyor.
Henize 2-10 adındaki cüce gökada 30 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Gökada da çok sayıda yıldız oluşumu gerçekleşiyor. 100 000 ışık yılı uzunluğundaki Samanyolu’na göre boyu oldukça küçük, sadece 3000 ışık yılı. Gökbilimciler gökadanın erken evrende oluştuğunu düşünüyor.
Virginia Üniversitesi’nden Amy Reines: “Daha önce gözlenmeyen bu gökada, erken evrendeki gökada gelişimi üzerine önemli ipuçları sağlıyor” diyor.
Karadelikler büyük gökadaların genellikle merkezlerinde bulunuyor. Karadeliklerin kütlesi ile gökada kütleleri arasında doğrudan bir ilişki bulunur.
İki yıl önce gökbilimcilerden oluşan uluslar arası bir ekip erken evrende oluşan gökadalarda bulunan karadeliklerin kuramda söylenen orana göre daha büyük olduklarını gördüler. Bu da karadeliklerin çevredeki gökadalardan daha erken zamanda geliştiğini gösteren sağlam bir kanıttı.
Reines: “Şimdi ise bir cüce gökada da süper kütleli karadelik olduğunu gördük. Bu da karadelikler için geliştirilen tezi güçlendiriyor” diyor.
Gözlemler, Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi (National Radio Astronomy Observatory-NRAO), Ulusal Bilim Vakfı’nın Çok Büyük Radyo Teleskop Dizisi (National Science Foundation’s Very Large Array radio telescope) ve Hubble Uzay Teleskopu ile alınan verilere dayanıyor. Gözlemlerde gökadadan dışarı doğru taşan ve radyo dalgaları yayan merkez yakınındaki bölge keşfedildi.
Daha sonra aynı bölge Chandra x-ışını Teleskopu ile görüntülendi. Chandra bölgedeki yüksek enerjili x-ışınları yayan bölgeyi aradı. Tüm bu çalışmalar gökadanın çekirdeğinde bir karadelik olduğunu göstermeye yetti.
“Pek çok cüce gökada da dev karadelikler olduğu biliniyor” diyor Sivafkoff.
Aşağı yukarı aynı kütleli ve merkezlerinde karadelik olan Henize 2-10 benzeri gökadalar çok daha düzenli bir şekle sahiptir. Buna karşılık Henize 2-10 bunlardan düzensiz şekli ve çok yoğun bir şekilde gerçekleşen yıldız oluşumlarının oluşturduğu süper yıldız kümeleri ile ayrılıyor.
Johnson: “Bu gökada muhtemelen erken evrende oluşma sürecindeyken sık sık çarpışmaya uğruyordu. Bu gökada erken evrende neler olup bittiğiyle ilgili bize yeni ve önemli ipuçları sunuyor” diyor.
Kaynak: Chandra
