Dev Kabarcığın Ortasındaki Sır

Kütleli yıldızlar yaşamlarını bir patlama ile sona erdirir: süpernova adı verilen muhteşem patlama sonrasında uzaya büyük miktarda kütle ve enerji atılır. Bu patlamalar sonrasında uzayda gittikçe genişleyen ve çevresini süpüren dev kabarcık kalıntıları oluşur. Bu kabarcıkların merkezinde patlayan yıldızın yerinde artık bir nötron yıldızı ya da karadelik bulunur.

Optik ve X-ışını dalga boyu verileri birlikteliğinden muhteşem bir uzay kabarcığı görüntüsü. Çok masum görünse de inanın orada olmak istemezdiniz. (Telif: ESA/XMM-Newton/ L. Oskinova/M. Guerrero; CTIO/R. Gruendl/Y.H. Chu)

Süpernova-oyuğu kabarcıkların birkaç on ile binlerce yıl boyunca genişlemesi sürer. Kabuğun dağılmasından önce kapalı bir kabuk içinde parlayan nötron yıldızı ya da karadelik ise ender gözlenir. Bu kozmik pelerinin arkasında ise güçlü manyetik kuvvetle dönen bir nötron yıldızı –diğer adı atarca- bulunur.

Görüntüdeki atarca ise Samanyolu’nun uydu gökadalarından Küçük Macellan Bulutu’ndaki SXP 1062 adıyla bilinir. Bu bir X-ışını atarcasıdır: yakındaki yıldızdan madde alırken malzeme X-ışını yayar. SXP 1062’nin arkadaşı olan kütleli yıldız gelecekte bir süpernova patlaması yaşayabilir.

Atarca kendi çevresinde saniyede birkaç kez dönüyor. SXP 1062’nin yaşı için bu dönme süresi az görünebilir: ancak atarcanın çevresinde gittikçe genişleyen kabarcığın bunda etkisi olabilir. Atarca kendi türleri arasında bilinen en yavaş dönenlerdendir.

Bu tuhaf durumun nedeni hala sırrını korusa da gökbilimciler buna güçlü manyetik alanının dönüş hızını azalttığı şeklinde bir açıklama yapıyor.

Görüntü merkezindeki mavi renkli alan nötron yıldızından yayılan ve genişleyen balonu dolduran X-ışını emisyonunu gösteriyor. Arka alanda görülen diğer mavi renkli cisimler ise gökadalar arasındaki ortamdaki diğer X-ışını kaynaklarıdır.

Bu birleştirilmiş görüntü ESA’nın XMM-Newton Gözlemevi ile X-ışını (mavi) ve Şili’deki Cerro Tololo Inter-Amerikan Gözlemevi ile optik bölge verileriyle oluşturuldu. Görüntünün bir kenarı gerçekte 457 ışık yılı uzunluğuna sahiptir.

ESA

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d