WM Keck Gözlemevi’ndeki astrofizikçiler şimdiye kadar kayıtlara geçmiş en uzak gökadayı buldu. Ama asıl sürpriz bu değil. Araştırmacılar evren henüz 600 milyon yıl yaşındayken oluşmuş bu gökadanın hidrojen emisyonunu ölçmeyi başardı. EGSY8p7 adlı gökadanın keşfi Büyük Patlama (Big Bang) sonrasında oluşan ilk yıldızlar hakkında da bilgi verebilir.
Yeni doğan bir yıldız sıcak hidrojen gazını güçlü morötesi ışınım ile ısıtır ve Lyman-alfa çizgisine ait olan bu iz Keck Gözlemevi’nin güçlü kızılötesi tayfölçeri ile tespit edilebilir. Lyman-alfa ışınımı yakın gökadalarda sıkça rastlanan bir hat olmasına karşılık, evrenin doğumunun hemen şafağında oluşmuş gökadalar arasındaki boşlukta bulunan çok sayıdaki hidrojen atomlarınca emilmesinin gözlenmesi beklenmedik bir durumdur. Bu sonuç ‘kozmik yeniden iyonlaşma’ sürecindeki karanlık hidrojen bulutlarının nasıl bir süreç izlediği hakkında fikir verebilir.
Caltech’den (California Institude of Technology) gökbilimci Adi Zitrin: “Bu yıldız oluşum sürecini yakından izleyen biri sık sık yakın cisimlerin hidrojeninin Lyman-alfa emisyonun çizgisini görür. Ancak ilk dönemlere kadar uzanan evrenin derinliklerinde, gökadalar arasındaki boşlukta yayılan bu sinyali emen çok sayıda karanlık hidrojen bulutu yer alır” diyor.
Son çalışmalarda evrenin yaklaşık bir milyar yıl yaşındayken oluşmuş gökadaların kırmızıya kayma değeri 6 olarak hesaplanmıştı. Evrenin genişleme miktarının ölçüsü olan bu değere sahip soluk bir kaynak yeryüzündeki en güçlü teleskop olan Keck Gözlemevi’nin ikiz 10 metrelik teleskop ve tayfölçeriyle tespit edilebilir.
Caltech’den gökbilimci Richard Ellis: “Biz evrenin hidrojen bulutlarıyla dolu olduğu bir zamanı gösteren, 8,68 kırmızıya değeri olan soluk bir gökadadan yayılan Lyman-alfa çizgisini tespit ettiğimizde çok şaşırdık. Keck Gözlemevi’ndeki önceki rekor 7,73 kırmızıya kayma değeridir. Bu iki sonucun karşılaştırılması evrenin nasıl evrildiğini gösterecektir” diyor.
Bu keşifle gökbilimciler Büyük Patlama sonrasındaki ‘yeniden iyonlaşma’ sürecinde neler olup bittiğini anlamak için önemli ipucu elde etti. Özellikle bu antik evrenden yayılan ışınıma ait Lyman-alfa çizgisinin çok şeyler vadettiğini söylenebilir.
