1999 yılında fırlatılan Chandra X-Işını Gözlemevi’nin ilk hedeflerinden biri de Erboğa A (Centaurus A) gökadasıydı. Dünya’dan uzaklığı 12 milyon ışık yılı olan gökada merkezinde devasa jet akımları yayan süper kütleli karadelik barındırır.
O zamandan bu yana Chandra, gökadayla ilgili daha fazla veri toplamak için çalıştı. Böylece gökada arkadaşımızın son dijital görüntüsünü sunarak gökbilimin hizmetine sundu.
Erboğa A’nın bu yeni görüntüsü 1999 ile 2012 yılları arasında toplamda dokuz buçuk günlük gözlem süresiyle elde edildi. Görüntüdeki kırmızı renk düşük, yeşil renk orta ve mavi renk yüksek enerjli X-ışını yayılımını gösterir.
Erboğa A’nın önceki görüntülerinde de olduğu gibi burada da merkezdeki süper kütleli karadelikten yayılan muazzam enerjili jet akımı görülüyor, sanki gökadayı sarmış bir kemer gibi. Gökbilimciler bu farklılığın altında Erboğa A ile milyonlarca yıl önce çarpışan eski bir küçük gökadanın çarpışmasının yattığını düşünüyor.
Chandra’nın geniş arşivindeki Erboğa A verileri gökadayı çalışan bilim insanlarının bilimsel araştırmalarına gerekli altyapıyı hazırlıyor. Örneğin araştırmacılar bu verilerle 2013 yılında Erboğa A’da noktasal bir X-ışını kaynağı tespit etti. Bu kaynak, biri eşinden madde çalan nötron yıldızı ya da karadelik olan çiftten kaynaklanıyor. Nötron yıldızı ya da karadelikler büyük kütleli yıldızların çökmesiyle oluşur.
Böyle bir cismin oluşması için ya Güneş’in iki katından biraz küçük büyüklükte olması ya da beş Güneş kütlesinde olması gerekiyor. Ancak böyle büyük bir yıldızın sonu nötron yıldızı ya da karadelik olabiliyor.
Bilim insanları iki Güneş kütlesindeki bir yıldızın nötron yıldızı olabileceğini öngörürken bunun üst sınırını henüz belirleyemiyor. Buna karşılık küçük karadelikler beş güneş kütlesindedir. Yani arada henüz belirlenemeyen bir boş kütle sınırı bulunuyor. Yıldız kütleleriyle ilgili verilerle nötron yıldızı ile karadeliğin oluşması için gerekli sınır şartı belirlenebilir.
Nötron yıldızları ile karadeliklerin oluşması için gerekli kütleler arasındaki farka ait Samanyolu’nda da gözlemler yapılmasına karşılık Erboğa A sonuçları ilk ipuçlarını sunuyor. Buna göre yıldızın çöküş hızını belirleyen bazı süpernova tipleri sonucu etkiliyor.
