Gökbilimciler uzun bir süredir NGC 6334 ve NGC 6357 adlı, parıldayan kozmik gaz ve toz bulutlarını araştırıyor, buradaki dev olanı ise ESO’nun Çok Büyük Tarama teleskobu ile alınmış olan son görüntüsü. Yaklaşık iki milyar piksellik bu görüntü ESO tarafından yayınlanan en büyük boyutlu görüntülerden biridir. Bulutların anımsatıcı şekilleri onlara akılda kalacak isimler verilmesine yol açmıştır: Kedi Pençesi bulutsusu ve Istakoz bulutsusu gibi.
NGC 6334 Yeryüzü’nden yaklaşık 5500 ışık-yılı uzaklıkta yer alırken NGC 6357 ise daha da uzakta, 8000 ışık-yılı ötededir. Her ikisi de Akrep takımyıldızı doğrultusunda, kuyruğundaki iğnenin yakınlarında yer almaktadır.
1837 yılı Haziran ayında ard arda iki gecede her iki nesneye dair izleri ilk kez İngiliz bilimci John Herschel Güney Afrika’daki Ümit Burnu’na olan üç yıllık seferinde görmüştür. O zamanlarda, görsel olarak gözlemler yapan Herschel’in sınırlı güçteki teleskop imkânıyla Kedi Pençesi Bulutsu’nun sadece ayak kısmı görülebilir haldeydi. Bulutsuların gerçek şekillerinin fotoğraflarda görünür olmasından onlarca yıl önceydi bu — ve popüler isimlerinin ortaya çıkmasından.
Bulutsunun ayak kısmını andıran parçası günümüz teleskoplarıyla görülebilmektedir, bunun yanısıra Istakoz Bulutsusu yakınlarındaki pençe-benzeri bölgeler, ki buralar gerçekte gazlardan oluşan yerlerdir — çoğunlukla hidrojen — yeni doğan yıldızların parlak ışıklarıyla harekete geçirilerek ışıldamaktalar. Güneş’in 10 katı büyüklüğündeki kütleleriyle bu sıcak yıldızlar yoğun bir mor-ötesi ışıma yapmaktadır. Bu ışık yıldızları oluşturan gazlardaki hidrojen atomlarıyla karşılaştığında, onlara enerji sağlayarak iyonlaşmalarına neden olmaktadır. Buna bağlı olarak, bu ışıkla parıldayan hidrojen (ve diğer) atomlarından oluşan bulut-benzeri nesneler salma bulutsuları olarak bilinmektedir.
256-megapiksellik OmegaCAM kamerasının gücü sayesinde, yeni Çok Büyük Tarama teleskobu (VST) görüntüleri iki bulutsuda dalgalanan ışık-örtücü toz filizlerini gözler önüne sermektedir. 49511 x 39136 piksellik boyutlarıyla bu ESO tarafından yayımlanmış olan en büyük görüntülerden biridir.
OmegaCAM ESO’nun şu anda La Silla’daki MPG/ESO 2.2-metrelik teleskobu üzerinde kurulu olan ünlü Geniş Alan Görüntüleyicisi’nin (WFI) varisidir. Kedi Pençesi bulutsusunu 2010 yılında görünür ışıkta WFI de görüntülemişti, ancak hidrojen parıltısının daha açık görülebildiği bir filtre de kullanılmıştı. Aynı anda ESO’nun Çok Büyük Teleskobu Istakoz bulutsusuna yakından bakarak, bu nesnenin rengini ve şeklini etkileyen birçok sıcak ve parlak yıldızı görüntülemişti (eso1226).
Bu olguları gözleyen son teknoloji ürünü aygıtların varlığına rağmen, bu bulutsulardaki toz örtüsü oldukça kalındır ve buradaki bileşenlerin çoğu halen gizemini korumaktadır. Kedi Pençesi bulutsusu geceleyin gökyüzündeki en aktif yıldız doğumevlerinden biridir, burada görünür ışıkları bize ulaşamayan sıcak ve genç yıldızlardan binlercesine ev sahipliği yapılmaktadır. Bununla birlikte, kırmızı-ötesi dalgaboylarında gözlem yapıldığında, ESO’nun VISTA teleskobu gibi, buradaki yıldız oluşum etkinliği toz boyunca gözlenebilmektedir.
Bulutsuları ışığın farklı dalgaboylarında (renklerde) görüntülemek gözlemcilere farklı görsel karşılaştırmalar yapma imkânı vermektedir. Örneğin daha uzun dalgaboylarındaki kırmızı-ötesi ışıkta görüldüğünde NGC 6357’nin bir kısmı güvercine benzerken, başka bir bölgesi iskelete benzemektedir; bu nedenle ek olarak Savaş ve Barış bulutsusu adını almaktadır.
Daha fazla bilgi
Avrupa Güney Gözlemevi ESO, Avrupa’daki en önemli hükümetler-arası gökbilim kuruluşudur ve dünyanın en üretken gökbilim gözlemevidir. 16 ülke tarafından desteklenmektedir: Avusturya, Belçika, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Finlandiya, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere. Tasarıma, inşaya ve önemli bilimsel keşiflere olanak sağlayan güçlü yer tabanlı gözlem faaliyetlerine odaklanan iddialı bir program yürütmektedir. ESO ayrıca gökbilim araştırmalarında teşvik edici ve düzenleyici bir dayanışma konusunda öncü bir rol oynamaktadır. ESO Şili’nin Atacama Çölü bölgesinde benzeri olmayan üç adet birinci sınıf gözlem yerleşkesi işletmektedir: La Silla, Paranal ve Chajnantor. ESO Paranal’da dünyanın en gelişmiş optik gökbilim gözlemevi olan Çok Büyük Teleskop’u (Very Large Telescope), ve iki tarama teleskopu işletmektedir. Kırmızı ötesi gözlem teleskopu VISTA dünyanın en büyük tarama teleskopudur ve VLT tarama teleskopu (VST) ise sadece görünür ışıkta gökyüzünü taramak için tasarlanan dünyanın en büyük teleskopudur. ESO var olan en büyük gökbilim projesi ve devrimsel gökbilim teleskopu ALMA’nın ana ortağıdır. ESO şu anda Paranal civarındaki Cerro Armazones’te 39-metre çaplı “gökyüzünü izleyen dünyanın en büyük gözü” olacak Avrupa Aşırı Büyük Teleskopu, E-ELT’yi inşa etmektedir.
ESO Basın Bültenlerinin çevirileri ESO Bilim Toplum Ağı’nda (ESON) bulunan ESO üyesi ve diğer ülkelerdeki bilim toplum uzmanları ve bilim iletişimcileri tarafından gerçekleştirilmektedir. ESON Türkiye çeviri ekibinde Ankara Üniversitesi (Ankara), Çağ Üniversitesi (Mersin), Başkent Üniversitesi (Ankara), İstanbul Üniversitesi (İstanbul), İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi (İzmir) ve Max Planck Yer-Ötesi Fiziği Enstitüsü’nden (Almanya) uzman kişiler yer almaktadır.
ESO-Türrkiye (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
