Hubble teleskopu 10 milyar yıl uzaktaki cisimlere bakarken yer merkezli teleskoplarla tek cisim olarak görülen, ancak Hubble’ın ayrıntılı görme gücüyle bir çift kuasar keşfetti.
Araştırmacılara göre bu kuasarlar birleşen iki gökada çekirdeğinde yer aldığından birbirine çok yakın konumda bulunmaktadır. Ekip ayrıca başka bir çarpışan gökada çiftinde de kusar ikilisi bularak günün ikramiyesini kazanmayı hak etti.
Uzak gökadanın merkezindeki bir kuasar tüm gökadayı gölgede bırakacak kadar parlak ışık yayan bir fenerdir. Gücünü ise gökada merkezindeki yoğun maddeyi yutarak beslenen ve bu sayede yoğun ışınım yayan süper kütleli karadeliklerden alırlar.
Illinois Üniversitesinden baş araştırmacı Yue Shen: “Uzak evrende her 1000 kuasar için bir çift kuasar olduğunu tahmin ediyoruz. Bu yüzden bu çift kuasarları bulmak samanlıkta iğne bulmaya benzer” diyor.
Her bir çift kuasarın yaşadığı iki ev sahibi gökada çifti sonunda birleşecek. Kuasarlar daha sonra birbirleriyle sarmallaşıp birleşene kadar sıkıca birbirlerinin yörüngesinde dönecekler ve bu süreç daha büyük, ancak tek başına bir kara delikle sonuçlanacak. (NASA, ESA, H. Hwang and N. Zakamska (Johns Hopkins University), and Y. Shen (University of Illinois, Urbana-Champaign))
Araştırmacılar bu dört kuasarın keşfinin gökadalar arasındaki çarpışmalar ile erken evrendeki süper kütleli karadeliklerin birleşme süreçlerini anlamak için önemli bir yol sunduğunu belirtiyor.
Kuasarlar gökyüzünün dört bir yanına dağılmış durumdadır ve 10 milyar yıl önce bol miktarda bulunmaktaydı. O zamanlar karadelikleri besleyen çok sayıda gökada birleşmesi gerçekleşti. Bu nedenle gökbilimciler bu süre içinde birçok ikili kuasarın olması gerektiğini ileri sürüyor.
John Hopkins Üniversitesinden araştırma ekibi üyesi Nadia Zakamska: “Bu gökada oluşum sıklığında süper kütleli karadeliklerin ikili birleşmeler sonucunda doğduğuna ilişkin fikirleri tartışmak için kullanabileceğimiz ilk ilkili kuasar örneğidir” diyor.
Sonuçlar Nature Astronomy’de yayınlandı.
Gökbilimciler şimdiye kadar birleşen gökadalarda 100’den fazla çift kuasar keşfetti. Bununla birlikte hiçbiri bu çalışmada keşfedilenler kadar eski değildir.
Hubble görüntüleri her bir çiftin içindeki kuasarların birbirinden yalnızca 10,000 ışık yılı uzakta olduğunu gösteriyor. Uzaklık için karşılaştırma yaparsak Güneş Samanyolu merkezinden 26,000 ışık yılı uzaktadır.
Kuasarları barındıran gökada çiftleri sonunda birleştiğinde kuasarlarda birleşecek ve bunun sonucu tek ve daha büyük kütleli karadeliğin oluşmasına neden olacak.
Galaktik birleşmeler milyarlarca yıl önce daha fazlaydı, günümüzde ise ancak birkaç tanesinde birleşme süreci gözleniyor. Buna verilecek en güzel yakın örnek NGC 6240’tır. Samanyolu gökadamız da komşu Andromeda gökadasıyla birkaç milyar yıl içinde çarpışacak. Bu çarpışma sonucunda gökada merkezlerinde bulunan süper kütleli karadelikler beslenerek kuasar oluşturmaları sağlanacak.
Bu yıl içinde göreve başlaması planlanan James Webb teleskopu ile gökada birleşme süreçleri ve kuasarlar daha ayrıntılı inceleme şansına ulaşılacak.
