NASA’nın Nükleer Tayfölçerli Teleskop Dizisi (Nuclear Spectroscopic Telescope Array, NuSTAR) bir süper kütleli karadeliğin yakınındaki bir bölgede ender rastlanan bir olay yakaladı. Karadelik yakınlarındaki bir X-ışını kaynağı bir gün içerisinde korona adı verilen karadeliğin yakınındaki alana taşındı.
Cambridge Astronomi Enstitüsü’nden Michael Parker: “Kaynak karadeliğin yakınındaki bölgeye süzülerek yoğun kütle çekiminin olduğu ve maddenin sarmal disk üzerine düşerek ışığıyla birlikte yok oldu” diyor.
Karadeliğe yaklaşan kaynak güçlü kütle çekimi nedeniyle güçlü X-ışınları yayarak savruldu. Sonuçta uzayan ve gittikçe sönükleşen X-ışını yaymaya başladı. Daha önce bu tür olaylara rastlanmıştı ancak ilk kez karadeliğin bir cismi yutması bu denli ayrıntılı izlenmiş oldu.
Tüm gökadaların merkezlerinde bir süper kütleli karadelik olduğu düşünülüyor. Bunların bazıları çok büyükken bazıları ise çok hızlı dönmektedir. Gözlem yapılan karadelik, Pegasus takımyıldızı yönünde ve bizden 324 milyon ışık yılı uzaklıktaki Markarian 335 ya da kısaca MRK 335 olarak bilinen gökadanın merkezinde yatmaktadır. Kütlesi ve dönüş hızı bilinen en yüksek değerlerdedir. Güneş’in sadece 30 çapı kadar alanı kaplayan karadelik 10 milyon güneş kütlesindedir. Büyük hızla döndüğünden çevresindeki uzayda onunla birlikte savrulmaktadır.
Süper kütleli karadeliğin çevresindeki ışıma içine düşen maddenin yaydığı yüksek enerjili ışıma ve yığılma diskinden kaynaklanmaktadır. Gökbilimciler şekil ve sıcaklık açısından belirsiz olan korona bölgesinin ışık hızına yakın hızlarla hareket eden parçacıklarla dolu olduğunu düşünüyor.
NASA’nın Swift uydusu birkaç yıldır MRK 335’i izliyordu ve son zamanlarda X-ışını dalga boyundaki değişim dikkatleri çekti. 3 ile 79 kiloelektron volt aralığında gözlenen yüksek enerjili X-ışınına yakından bakmak için NuSTAR bölgeye yönlendirildi. Bu özel enerji aralığı karadeliğin olay ufku adı verilen ışığın bile kaçamadığı bölge yakınında neler olup bittiğini görmeyi sağlamaktadır.
Seri gözlemler sonucunda yapının koronaya yakın bir yerde olduğu ortaya çıktı. Araştırmacılar yapının korona içerisine ne zaman düşeceğini bilmiyordu. Üstelik NuSTAR gözlemleri karadeliğin kütle çekimini ve kızgın diskin içinden koronaya süzülen ışık miktarını da belirledi. Sanki karadeliğin yakınındaki birisi gökbilimcilerin görmesi için bir el feneri tutarak bölgedeki değişimi gösteriyordu.
Yeni veriler karadeliğin koronasının gizemli yapısını ortaya çıkarabilir. Ayrıca bu gözlemler MRK 355’in sıra dışı dönüşü ile ilgili detaylı bilgilerde sağladı. Bu göreli hızlar Albert Einstein’ın Görelilik Kuramı’nda belirttiği gibi ışık hızına yakındır.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden NuSTAR baş araştırmacısı Fiona Harrison: “Hala korona bölgesinin nasıl bir olduğunu ve şeklini neyin değiştirdiğini anlamadık, ama buradaki etkiler Einstein’ın Genel Görelilik Kuramı ile ve karadeliğin çevresindeki maddenin yaydığı ışımanın yardımıyla belirgin hale geliyor. Bu ve benzeri olaylarda NuSTAR’ın eşsiz yeteneği ve genel görelilik ilkesi, ışığın mümkün en yüksek bükülme değerinde bile çalışmamızı sağlıyor” diyor.
