ESO’nun Şili’de bulunan Paranal Gözlemevi’ndeki MPG/ESO 2.2-metre teleskopu ile alınan bu renkli yeni görüntüde NGC 3590 yıldız kümesi görülmektedir. Buradaki yıldızlar karanlık toz parçalarından ve parlayan zengin gaz bulutların danoluşan dikkat çekici manzarının önünde ışıldamaktadırlar. Bu küçük yıldızsal kümelenme gökbilimcilere bu yıldızların nasıl oluşup evrimleştikleri hakkında ipuçları sağlamaktadır — aynı zamanda kendi gökadamızın fırıldak benzeri kollarının yapısı hakkında da bazı işaretler.
NGC 3590 yıldızlardan oluşan küçük bir açık küme olup Dünya’dan yaklaşık 7500 ışık-yılı uzaklıktadır ve Karina takımyıldızı doğrultusunda bulunmaktadır. Birbirlerine kütleçekim etkisiyle zayıf bir şekilde bağlı düzinelerce yıldıza sahiptir ve yaklaşık olarak 35 milyon yıl yaşındadır.
Küme sadece sevimli değil, ayrıca gökbilimciler için de çok kullanışlı. Bu özel küme üzerinde çalışarak — ve yakınındaki diğerlerini — gökbilimciler, gökadamız Samanyolu’nun sarmal diskine ait özellikleri keşfedebilirler. NGC 3590 gökadamızdaki yerimizden görülebilen bir sarmal kol üzerindeki en büyük tekil parça içinde bulunmaktadır: sarmal Karina bölgesi.
Samanyolu birçok sarmal kola sahiptir, uzun eğimli gaz akışları ve gökada merkeziden dışarıya doğru uzanan yıldızlar. Bu kollar — yıldızlarla-dolu iki ana kol, ve daha az kalabalık küçük kollar — içlerinde en belirgin olan takım yıldızlarını adını almışlardır [1]. Karina-Yay küçük kolunda yer alan sarmal Karina bölgesi gökyüzünde yıldızlarca dolu olan bir parça gibi yeryüzünden görülebilmektedir.
Buraya verilen isim — Karina, ya da Omurga — oldukça uygun olmuştur. Bu sarmal kollar aslında yığılmış gaz dalgaları ve gökada diski boyunca yer alan ve ışıl ışıl yıldız oluşumunu tetikleyen NGC 3590 gibi kümeleri bir anlamda uyandıran yıldızlardan oluşmaktadır. NGC 3590’daki gibi yıldızları bulmak ve gözlemek, sarmal kola olan farklı parçaların uzaklıkların belirlenebilmesini ve bu sayede yapısının daha fazla anlaşılmasını sağlamaktadır.
Tipik açık kümeler birkaç on düzineden birkaç yüze kadar yıldız içerebilmekte ve gökbilimcilere yıldız evrimi hakkında ipuçları vermektedir. NGC 3590 gibi kümelerde bulunan yıldızlar aynı gaz bulutundan yaklaşık aynı anda doğarlar, bu da bu kümeleri yıldızların nasıl doğdukları ve evrimleştiklerinin anlaşılabilmesi için mükemmel bir test bölgesi haline getirmektedir.
La Silla’daki MPG/ESO 2.2-metre teleskopu üzerinde bulunan Geniş Alan Görüntüleyicisi’nden (WFI) alınan bu görüntü kümeyi ve onu çevreleyen gaz bulutlarını göstermektedir, bulutlar turuncu ve kırmızı tonlarda parıldamaktadır, bunun da nedeni yakındaki sıcak yıldızlardan gelen ışımadır. WFI’nin geniş görüş alanı sayesine çok sayıda arka plan yıldızı da görüntülenebilmiştir.
Bu görüntüyü elde edebilmek için, bölgede yer alan farklı bölgelere ait farklı renkler, farklı filtreler kullanılarak gözlendi. Daha sonra tayfın görünür ve kırmızı-ötesi bölgesine ait görüntüler ile sadece ışıma yapan hidrojenden kaynaklanan ışığı gözleyen özel bir filtre ile alınan görüntüler birleştirildi.
Notlar
[1] Bu dört kol, Karina-Yay, Cetvel, Kalkan-Erboğa, ve Kahraman kollarıdır..
ESO-Türkiye (Arif Solmaz, Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi, Mersin)
