Samanyolu’nun komşusu Andromeda Gökadası’nın ilk nötron yıldızı bulundu. Keşif on yılı aşkın süredir görev yapan Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait XMM-Newton uzay teleskopu tarafından gerçekleşti.
Andromeda ya da gökbilimcilerin bildiği adıyla M31 gökyüzü gözlemcilerinin çok sevdiği hedeflerden biridir ve karanlık bir yerde çıplak gözle görülebilir. Samanyolu’na yakın ve benzer özellikte olması gökbilimciler için ilgi odağı olmasına neden olur. Bugüne kadar çeşitli teleskoplarca tüm elektromanyetik tayfta izlenmiştir.
Son derece iyi izlenmesine karşılık şu ana kadar Andromeda’da bir nötron yıldızı keşfedilmemişti.
Nötron yıldızları ömrü bitmiş kütleli bir yıldızın süpernova patlamasıyla geriye kalan çekirdeğidir. Oldukça yoğun olan bu yıldız cesetleri kendi eksenleri çevresinde oldukça hızlı dönerler ve Dünya’ya gelen ışıkları, bir yanıp sönen deniz fenerleri gibi bir artıp bir azalır.
Keşfedilen nötron yıldızı bir bakıma eşi tarafından beslenen türden sayılabilir. Böyle bir nötron yıldıza akan sıcak gaz onun yüksek enerjili X-ışını yaymasına ve hızlı dönmesine yol açar.
Böyle bir nötron yıldız barındıran ikili sistemler gökadamızda bol miktarda bulunmasına karşılık Andromeda’da bu kadar düzenli sinyal yollayan çifte ilk kez rastlandı.
Gökbilimciler XMM-Newton X-Işını Teleskopu verilerini tarayarak hızla dönen nötron yıldızından yayılan alışılmadık kaynağın sinyalini yakaladı.
Çevresinde 1,2 saniyede dönen nötron yıldızı eşi olan yıldızın çevresinde 1,3 günde dolanmaktadır.
İtalya’daki INAF-Osservatorio Astronomica’dan Gian Luca Israel: “Gökadamızda 1960’lar ve 1970’lerden bu yana gözlediğimiz nötron yıldızların benzerlerini Andromeda’da bulmayı istiyorduk. Ama bu kadar parlak X-ışını yayan bir atarcayı keşfetmeyi kesinlikle beklemiyorduk” diyor.
“Andromeda ile ilgili 2000 ile 2013 yılları arasındaki arşivi inceledik ve gökadanın dış sarmalındaki bu ilginç yıldızı tespit ettik.”
Sistemin yapısı henüz anlaşılmamasına karşılık elde edilen veriler son derece sıradışı ve egzotik bir cisimle karşı karşıya olunduğunu gösteriyor.
Roma’daki INAF-Istituto di Astrofisica Spaziale e Fisica Cosmica’dan Paolo Esposito: “Yaklaşık iki Güneş kütleli eşi ile pulsar ya da tuhaf bir şekilde düşük kütleli X-ışını ikili pulsar çifti görüyor olabiliriz” diyor.
“Hangi modelin doğru olduğunu anlamak için pulsar ve eşini daha fazla gözlemek gerekiyor.”
ESA’nın XMM-Newton projesi ekibinden Norbert Schartel: “Andromeda her zaman heyecan verici keşiflerin kaynağı olmuştur ve şimdi kaydettiğimiz periyodik sinyal, X-ışını projesi olan amiral gemimizle tespit edilmiştir” diyerek ekliyor.
“XMM-Newton gibi yeni nesil yüksek enerjili gözlemevi Athena ile gelecekte Andromeda’da daha çok sayıda benzer cisimler keşfedebiliriz.”
