 |
 |
| Erboğa A’nın kızılötesi ve X-Işını verilerinin birleştirilmiş görüntüsü. (ESA/Herschel/PACS/SPIRE/C.D. Wilson, MacMaster University, Canada; X-ray: ESA/XMM-Newton/EPIC) | Erboğa A’nın Herschel ile elde edilmiş kızılötesi görüntüsü. (ESA/Herschel/PACS/SPIRE/C.D. Wilson, MacMaster University, Canada) |
İki uzay teleskopunun kızılötesi ve X-ışını verilerini inceleyen gökbilimciler, dev Erboğa A (Centaurus A) Gökadası’nın iki büyük gökadanın felaket ötesi çarpışması sonucunda oluşmuş olabileceğine ilişkin tahminleri güçlendiren sonuçlara ulaştılar.
Kızılötesi görüntü NASA’nın katkılarıyla inşa edilen Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Herschel Uzay Gözlemevi ile gerçekleşti. X-Işını gözlemleri ise yine ESA’nın XMM-Newton Uzay Teleskopu yardımıyla yapıldı.
Erboğa A, Dünya’ya yakın, 12 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan dev bir eliptik gökadadır. Çekirdeğinde büyük bir karadelik bulunduran gökada yoğun radyo dalgaları yaymaktadır.
Görünür ışıkla alınan görüntülerde Erboğa A’nın karmaşık bir iç yapıya sahip olduğu belirlenmişti. Elektromanyetik tayfın neredeyse zıt iki ucunda çalışan iki yörünge aracıyla alınan görüntülerde gökadanın yapısı ayrıntılı olarak ortaya çıkarıldı.
Gökada güney gökyüzünü inceleyen Sir John Herschel tarafından 1847 yılında keşfedildi. Keşfinden 160 yıl sonra kendi adını taşıyan uzay aracı uzayın bazı zırlarını çıkarmayı sürdürüyor.
Erboğa A’nın merkezinden geçen örtücü toz perdesi Herschel’in kızılötesi dalga boyu gözlemiyle ortadan kalkar. Görüntüleri inceleyen bilim insanlarına göre gökadanın basık iç diskinin geçmişte bir eliptik gökada ile çarpıştığını gösteriyor.
Herschel verileri ayrıca gökada merkezine yönelen 15 000 ışık yılı uzunluğa sahip yoğun yıldız oluşum kolunu da ortaya çıkardı.
XMM-Newton X-Işını Gözlemevi gökadanın parlak çekirdeğine doğru uzanan 12 000 ışık yılı uzunluğa sahip yüksek enerjili ışıma jetleri kaydetti. XMM-Newton görüntüsü jetlerin sadece çevredeki yıldızlarla oluşan etkileşme nedeniyle oluşmadığını, gökadanın aktif çekirdeği ve onu kuşatan gaz yapısından da kaynaklandığını gösteriyor.
Her iki uydunun da gördüğü jetler gökadanın merkezinde 10 milyon Güneş kütleli bir süper kütleli karadeliğin varlığının kanıtıdır.
Bu sıra dışı işbirliği görünür ışıkla yerden yapılan gözlemlerin de eklenmesiyle karadelik, yıldız oluşumu, gökada çarpışmaları gibi etkilerin yaşandığı Erboğa A’nın dramına yeni bir anlayış getirmiştir.
