Makemake’in Uydusu Bulundu

Güneş Sistemi’nin kenarlarında, Kuiper Kuşağı’nda Pluto’dan sonra en parlak ikinci buzlu cüce gezegen Makemake’in bir uydusu olduğu ortaya çıktı. Keşif Hubble Uzay Teleskopu le gerçekleşti.

Makemake’e göre 1300 kat daha sönük olan uydusu şimdilik S/2015 (136472) 1 ya da MK 2 olarak adlandırıldı. MK 2’nin cüce gezegenden 20.000 km uzakta ve 160 km çapında olduğu düşünülüyor. Makemake 1400 km çapında olup 2005’de keşfedilmiştir. Cüce gezegen adını Paskalya Adası’nın Rapa Nui adlı insan yaratan tanrısıdan almıştır.

Kuiper Kuşağı Güneş Sistemi’nin 4,5 milyar yıl önceki oluşumuyla şekil almış buzlu cisimler deposudur. Uluslararası Astronomi Birliği tarafından tanınan beş cüce gezegenden biri olan Makemake’in ilk kez uydusu olduğu edildi.

Ekip 2005, 2011 ve 2012 yıllarında Pluto’nun uydularını bulmak için aldığı verileri 2012’de gözden geçirerek Makemake’in uydusu olup olmadığına baktı, ancak elleri boş döndü. Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Alex Parker: “Bunun için uydunun Makemake’den uzakta ve karşıt yönde olması gerekiyordu” diyor.

Bir cüce gezegenin uydusunun olması gezegen sistemi üzerinde önemli bilgiler verebilir. Uydunun yörüngesi ölçülerek gezegenle birlikte oluşturduğu ortak kütle merkezi hesaplanabilir ve evrimi hakkında fikir sahibi olunabilir.

Uydunun keşfi diğer cüce gezegenlerin de uydusu olma olasılığını arttırıyor.

“Pluto gibi ender sınıfın üyesi olan Makemake’in bir arkadaşının olması önemli. Böylece Makemake hakkında daha fazla bilgi sahibi olabileceğiz” diyor Parker.

Uydunun keşfi Pluto ile Makemake arasındaki benzerlikleri arttırmaktadır. Her iki cismin donmuş metan ile kaplı olduğu bilinmektedir. Ayrıca yoğunluklarının analizi Pluto ile Makemake’in yapısı arasındaki benzerliklerin neler olduğunu da belirleyecek. Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Marc Buie: “Bu keşifle birlikte dış güneş sistemindeki cisimleri birbiriyle karşılaştıracak Planetoloji’ye’yeni bir alan açılmaktadır” diyor.

Yeni uydunun yörüngesinin eliptik mi yoksa çembersel mi olduğu Hubble’ın hassas gözlemleriyle belirlenecek. İlk tahminlere göre uydu, Makemake’in çevresinde 12 gün veya biraz daha uzun sürede dolanmaktadır.

Uydunun yörüngesinin belirlenmesi, kökeni hakkındaki soru işaretlerini giderebilir. Uydunun Makemake’e oldukça yakın bir yörüngede dolanması, onun başka bir Kuiper cismi ile çarpışmış olduğunu gösteriyor. Buna karşılık daha geniş bir yörüngede dolanıyorsa Makemake tarafından yakalandığı anlamına gelir. İki olasılık da Güneş Sistemi’nin genç olduğu birkaç milyar yıl öncesini işaret etmektedir.

Keşif Makemake’in önemli bir sırrını ortaya çıkarmış olabilir. Önceki kızılötesi gözlemlerde Makemake’in yüzeyinin bir kısmının soğuk ve parlak olduğunu gösterirken, bazı alanların daha sıcak olduğunu işaret ediyordu. Gökbilimciler bu tuhaf durumu cüce gezegenin yüzeyinde karanlıkta kalmış parçalar olabileceğine yormuştu. Ancak Makemake’in dönüşü ile bu karanlık alanlardan dolayı parlaklığında önemli bir değişim olması gerekirdi. Ancak böylesi öne çıkacak kadar parlaklık değişimi kaydedilmemişti.

Önceki kızılötesi veriler uydunun keşfinin gerçekleşmesine yetecek çözünürlükte değildi. Yeni Hubble gözlemleri Makemake’in sıcak alanlarının karanlık alanlardan değil, uydusundan kaynaklı olduğunu akla getirmektedir.

Uydunun, bir cüce gezegen yörüngesinde olsa bile, kömür siyahı yüzeye sahip olmasını açıklayan çeşitli olasılıklar vardır. Buna göre Makemake gibi kütleli cisimlerin çevresindeki kütle çekimleri küçük olan bu ufak cisimlerin, yüzeylerinde gaz ve çabuk buharlaşan katı maddeleri tutamaması anlamına gelir. Bu da uydunun yüzeyinin Kuiper Kuşağı cisimlerinin ve kuyrukluyıldızlarının yüzeyi gibi olması demektir.

Pluto’nun uydusu Charon 1978’de keşfedildiğinde gökbilimciler hemen sistemin kütlesini hesapladı. Böylece Pluto’nun kütlesinin sanılandan daha küçük olduğu ortaya çıktı. “Bir uydu önemli hesaplamaları gerçekleştirerek doğru bilgiye ulaşmayı kolaylaştırır” diyor Parker.

Hubble