Mavi Halka Bulutsusundaki Sır Çözüldü

2004 yılında NASA’nın Gökada Evrimi Tarayıcısı (GALEX) adlı bir uzay gözlemevi yardımıyla Samanyolu’nda başka hiçbir cisme benzemeyen bir şey keşfetti: merkezinde bir yıldız bulunan büyük ve soluk bir gaz damlası. ( NASA/JPL-Caltech/M. Seibert (Carnegie Institution for Science)/K. Hoadley (Caltech)/GALEX Team)

On yıldan uzun zamandır gökbilimcilerin kafasını karıştıran Mavi Halka bulutsusunun iki yıldızın birleşmesine verilecek en genç örnek olduğu ileri sürüldü.

2004 yılında NASA’nın Gökada Evrimi Tarayıcısı (GALEX) adlı bir uzay gözlemevi yardımıyla Samanyolu’nda başka hiçbir cisme benzemeyen bir şey keşfetti: merkezinde bir yıldız bulunan büyük ve soluk bir gaz damlası. İnsan gözünün algıladığı dalga boyunda ışık yaymadığı için GALEX bunu morötesi bölgede yakaladı ve görüntülerde mavi renkte görüldü. Daha sonra cismin kalın bir halka yapısı olduğu ortaya çıkarıldı. Bu nedenle adına Mavi Halka bulutsusu denildi. Sonraki 16 yıl içinde Hawaii’deki Maunakea’daki WM Keck Gözlemevi de dahil olmak üzere birçok yer ve uzay merkezli teleskop bulutsuyu görüntüledi, ancak sakladığı sır ortaya çıkarılamadı.

Yeni yapılan bir çalışmayla bulutsunun aslında çarpışan iki yıldızın birleşmesiyle tek yıldız oluştuğu ve çarpışmanın etkisiyle çevreye gaz bulutu atarak böylesi bir bulutsunun oluşmasına neden olduğu ileri sürüldü.

Birleşen yıldız sistemlerine sık rastlansa da olay bittikten sonra üzerinde çalışmak oldukça zor olmaktadır. Çünkü olay sonrası çevreye yayılan madde bu yıldızları gizler. Ancak madde enkazı temizlendikten sonra –ki bu yüzbinlerce yıl sürebilir- normal bir yıldıza benzediğinden dolayı birleşmiş bir yıldız olduğunu tespit etmek zorlaşır. Mavi Halka bulutsusu merkezindeki yıldız ise yıldızlar birleştikten sadece birkaç bin yıl sonrasında görülebildiği için önemli kanıtlar barındırmaktadır ve şu an için bu tip oluşumlara verilecek tek örnektir.

2003 ile 2013 yılları arasında görev yapan GALEX genç yıldızları morötesi bölgede inceleyerek yıldız oluşum sürecinin anlaşılmasına yardım etmesi için tasarlandı. GALEX gözlemi ile ortaya çıkarılan cisimler genelde hem moröte (sarı renk) hem de uzak moröte bölgede (mavi) ışıma yapar. Ancak Mavi Halka bulutsusu sadece uzak moröte bölgede ışıma yaptığından mavi renkte görülmüştür.

Cismin boyutu büyük bir yıldızın yakıtı bitip patladığında oluşan süpernova kalıntısına benzemektedir ki bunlara gezegenimsi bulutsu da denir. Bunların merkezlerinde genellikle nötron yıldızı görülmesine karşılık burada normal bir yıldız bulunmaktadır. Üstelik süpernova kalıntıları ve gezegenimsi bulutsular morötesi dışındaki dalga boylarında da ışık yayarken Mavi Halka bulutsusu sadece morötesi bölgede görünmektedir.

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d