Merkür Yörüngesinde Toz Kuşağı

Güneş’e en yakın gezegen Merkür’de yılda birkaç kez meteor yağmuru görülüyor olmalı. Bunun ilk ipuçlarını Merkür yörüngesinde dolanan Merkür Messenger uzay aracı verdi. Aracın ilettiği verilere göre Merkür yörüngesinde çok ince bir toz halkası bulunuyor.

merkur-encke_kusagi
Encke kuyrukluyıldızının Merkür yörüngesi üzerinde oluşturduğu toz kuşağı kırmızı ile resmedilmiş (NASA’s Goddard Space Flight Center).

NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Rosemary Killen: “Merkür yörüngesinde ince bir kalıntı diskinin olması ve gezegenin periyodik meteor yağmuruna sahip olduğunun fark edilmesi çok önemli bir keşiftir” diyor.

Bir kuyrukluyıldız ya da asteroit bir gezegenin yakınından geçerken tozlarını serbest bırakır ve bunlar meteor yağmurlarının ana öğeleridir. İrili ufaklı olabilen bu meteorlar gezegene düşerken bazen çok güzel görüntülere neden olurlar. Kuyrukluyıldızların Güneş’in güçlü kütle çekimi ve güneş rüzgârları nedeniyle oluşan uzun kuyruklarından dökülen parçalar, cismin yörüngesi boyunca serpilir.

Dünya’da yaz mevsiminde gözlenen Swift-Tuttle kuyrukluyıldızının döküntülerinden oluşan Perseidler, kış mevsiminde beliren İkizler gibi birçok meteor yağmuru izlenir.

Benzer meteor yağmurlarının Merkür’de de olduğu gezegenin ekzosfer katmanındaki kalsiyum miktarının değişiminden anlaşıldı. Messenger üzerindeki kalsiyum değişimi Atmosferik ve Yüzey Bileşimi Tayfölçeri ile alınan ölçümler sonucunda ortaya çıktı.

Merkür Messenger
Mart 2015’de Merkür’e çarparak görevini bitirecek olan Merkür Messenger aracı.

Kalsiyum seviyesindeki değişim Merkür’e çarpan toz parçacıklarının yüzeyden serbest bıraktığı kalsiyum moleküllerinden kaynaklanmaktadır. Çarpma ile buharlaşma süreci olarak özetlenebilecek bu durum sonrasında gezegenin ekzosferindeki gaz dağılımı ve yoğunluğu değişir. İç güneş sistemindeki gezegenlerde kalsiyum genelde az miktarda bulunur. Kalsiyum miktarının belirli aralıklarla değişim göstermesinin nedeni ancak asteroit ya da kuyrukluyıldız etkileriyle olabilir. Bu da gezegenin yörüngesi üzerindeki bir kalıntı alanının varlığı demektir. Merkür’deki değişimin nedeninin ise Encke kuyrukluyıldızı olduğu belirlendi.

“Bu varsayım doğru ise Merkür dev bir toz toplayıcısıdır. Gezegen sürekli olarak gezegenler arası ortamdaki tozdan etkilenir ama bugünlerde Encke’nin oluşturduğu toz bulutunun ortasından geçmektedir.

Araştırmacılar Encke varsayımından yola çıkarak ayrıntılı bir bilgisayar benzetimi gerçekleştirdiler. Ancak Messenger ile alınan verilerle bilgisayar benzetimleri arasındaki kalsiyum miktarları benzerlik göstermedi. Bunun, Jüpiter gibi büyük gaz gezegenlerin kütle çekimi nedeniyle kuyrukluyıldızın yörüngesindeki değişimle açıklanabildi.

Messenger baş araştırmacısı ve Columbia Üniversitesi’nden Sean Solomon: “Merkür’ün yörüngesi üzerindeki hareketiyle birlikte değişen kalsiyum miktarı birkaç yıldır ölçülüyor. Ancak bunun kaynağının bir kuyrukluyıldız olduğu yeni önerildi. Meteor yağmurlarının Merkür üzerindeki etkisi çalışmasının sonuçlanması ancak daha fazla veri ile sağlanabilir” diyor.

NASA

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d