Avrupa Uzay Ajansı’nın Rosetta uzay aracı, 67/P kuyrukluyıldızındaki moleküler azot miktarını ölçtü. Bu aynı zamanda bir kuyrukluyıldızdaki ilk azot ölçümü olarak tarihe geçti.
Geçtiğimiz Ağustos ayında kuyrukluyıldızın yörüngesine yerleşen Rosetta, 11 bilimsel aletiyle veri topluyor.
Güneş Sistemi’nin oluştuğu dönemde çok miktarda var olduğu düşünülen azotun bulunması önemlidir. Soğuk dış bölgelerde oluşan gaz gezegenlerden Satürn’ün Titan uydusunun yoğun atmosferinde, Neptün’ün Triton uydusu ve Pluto’nun buzlu yüzeyinde azot bulunmaktadır.
Kuyrukluyıldızlarda azotun var olması, bu cisimlerin geldiği Güneş Sistemi’nin soğuk ve uzak köşelerinde de olabileceği anlamına gelir.
Rosetta bu sonuçları 17-23 Ekim 2014’de kuyrukluyıldıza 10 km uzaktayken 138 ölçümle oluşturdu.
Bern Üniversitesi’nden Martin Rubin: “Moleküler azotun buzun içine sıkışması için çok düşük sıcaklıklar gerekmektedir” diyor.
Güneş Sistemini oluşturan bulutsudaki buzun karbon monoksiti yakalama yeteneğinin moleküler azot içinde geçerli olduğu düşünülüyor. Kuyrukluyıldız oluşum modellerine göre hesaplanan karbon ve azot oranı ile güneş rüzgârı ve Jüpiter’deki oran karşılaştırıldı.
67/P Churyumov-Gerasimenko için hesaplanan oranın erken güneş bulutsusundaki değerden 25 kat az olduğu görüldü. Bilim insanları bunun nedeninin erken dönem bulutsularındaki çok düşük sıcaklıklarda şekillenen buzla ilgisi olduğu sonucuna vardı. Bu sıcaklık değerleri tahminen -250 ile -220 Santigrad derece arasındadır.
Moleküler azot bakımından zengin buzlu yüzeyi olan Triton ve Pluto – 253 Santigrad derece dolayında sıcaklığa sahiptir.
Rosetta ile kuyrukluyıldızların Güneş’e yaklaştıkça ısınan ve buharlaşan yüzeylerinden azot çıkışlarının olduğu sonucuna varıldı.
“Yüzey sıcaklığı çok düşük olan Triton ve Pluto’nun buzları azot bakımından zengindir. Bu bilgi Kuiper Kuşağı cisimleri için de tutarlı bir sonuçtur” diyor Martin.
Güneş Sistemi’nde azotun egemen olduğu atmosfere sahip tek gezegen Dünya’dır. Dünya üzerinde azot tahminleri en iyi volkanlar ve levha tektoniği üzerinde gerçekleşir. Ama burada asıl soru Dünya’daki azot miktarında kuyrukluyıldızların ne kadar etkili olduğudur.
Bern Üniversitesi’nden Kathrin Altwegg: “Kuyrukluyıldızlar Dünya’ya geçmişte su getirdiği gibi azot gibi diğer bileşenleri de taşımıştır” diyor.
Dünya atmosferindeki azotun kuyrukluyıldız katkısını öğrenmek için bilim insanları Rosetta verileriyle erken güneş bulutsusuyla aynı azot değerlerine sahip olduğu düşünülen Jüpiter ve güneş rüzgârındaki 14N ile 15N izotoplarını karşılaştırdı.
Aslında 67P’deki moleküler azot ile diğer azot bileşiklerinde miktarlar eşit değildir. 67P’de 15 kat daha az moleküler azot bulunmaktadır. Bu da Dünya’daki azot izotoplarının kuyrukluyıldızlarca üretilmediği anlamına gelir. Ancak çalışma henüz bitmiş değil.
ESA’nın Rosetta projesi bilim insanlarından Matt Taylor: “Rosetta kuyrukluyıldız Güneş’e doğru yaklaştıkça yüzeyinden kopan gazın bileşimini gözlemeye devam ediyor. Bu da kuyrukluyıldızın geçmişi ve dolayısıyla da erken güneş sistemi hakkındaki bilgimizin genişlemesine neden olacaktır” diyor.
