ESA’nın XMM-Newton X-Işını Gözlemevi, Samanyolu merkezinde bulunan, ölü yıldızı çevreleyen gazın güçlü hareketliliğini gösteren süreçleri ortaya koydu.
Görüntüdeki parlak noktasal kaynaklar, ikili yıldız sistemlerden ömrünün sonuna ulaşmış kompakt ve yoğun yıldızların bıraktığı izlerdir. Eşinden madde çalan yıldız yoğunlaşıp sonunda X-ışınları yayarak parlaklaşır.
Gökadamızın merkezi bölgesinde bazıları yaklaşık bin ışık yılı genişlikteki genç yıldızlardan kurulu yıldız kümeleri bulunur. Bunlar görüntü boyunca beyaz ve kırmızı ışık kaynakları şeklinde kendilerini gösterir.
Gaz yoğunluklu bulutlar genç yıldızların yanı sıra büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasıyla ölmesi sonucu oluşan rüzgarlar ile oyulmuş kabarcık şeklinde büyüyerek yayılmaktadır.
Gökadamızın merkezinde oturan süperkütleli karadelik bu unsurların bir kısmından sorumludur. Yay A* olarak bilinen karadelik birkaç milyon güneş kütlesindedir ve görüntü merkezinin sağında görülen parlak, bulanık kaynak içinde bulunmaktadır.
Işık yaymayan karadelikler, muazzam çekim kuvvetleri nedeniyle çevresindeki maddeyi sıkıştırıp özellikle X-ışını yaymalarına neden olur. Görüntüde, karadeliğin üst ve altından uzanan sıcak gazın oluşturduğu iki lob görülebilir.
Gökbilimciler bu loblar üzerine akan malzemenin bir kısmının yoğun yıldız rüzgarları ve süpernova patlamaları etkisiyle ve karadelik tarafından biriktiğini düşünmektedir.
Samanyolu’nun enerjik çekirdek çevresini gösteren bu emsalsiz görüntü, XMM-Newton ile yaklaşık bir buçuk aylık gözlem sonucunda üretildi.
Galaktik Merkezin ağır element emisyonu
Yay A* merkezinin sağ altındaki büyük eliptik yapının merkezinde büyük olasılıkla birkaç süpernova kalıntısıyla şişirilmiş sıcak süper gaz baloncuğu bulunmaktadır. Bu yapı gökbilimcilerce bilinmektedir. Ancak dev kabarcığın birkaç bireysel süpernova kalıntısının görüş hattı boyunca süperpozisyon oluşturduğu ilk kez doğrulandı.
Karadeliğin sol altında, görüntü merkezine yakın konumda olan yay şeklindeki sıcak gazdan oluşan başka bir kabarcık daha bulunmaktadır. Bu kabarcığın yakındaki bir yıldız kümesi ve süpernova tarafından şişmiş olduğu düşünülmektedir. Buradaki patlamaların birinde bir pulsar adayının rüzgar kalıntısı balonun yapısında tespit edildi.
Bu çalışmada derlenen zengin veri seti XMM-Newton tarafından elde edilen X-ışını gözlemlerinin tamamını kapsamaktadır. Böylece süpernovalarca üretilen silikon, sülfür ve argon gibi ağır elementlerin varlığı anlaşılmıştır. Veriler, eldeki bilgilerle birleştirilerek gökbilimcilere bu güzel lobları ve Galaktik Merkezi tamamlayıcı görünümü sunmaktadır.
Tüm bunlara ek olarak, çok zayıf da olsa, görüntünün üst ve altındaki sıcak plazma emisyonu görülmektedir. Bu sıcak plazmanın tüm merkezi bölge ve yıldız oluşumları tarafından destekleyici etkisi olabilir.
Bu tür emisyonun olası açıklamaları süper kütleli karadeliğin çalkantılı geçmişini açıklar. Gökbilimciler Yay A* merkezinin diğer gökadaların çekirdeğindeki süper kütleli karadelikler gibi tarihi boyunca oldukça yüksek miktarda kütle atımları gerçekleştirdiğini düşünüyor.
