Gökbilimciler şimdiye kadar görülmüş en soğuk ve soluk beyaz cüceyi keşfetti. Dünya büyüklüğündeki çok soğuk yeni cisim, elmas gibi karbon kristallerinden oluşmuştur.
Winconsin-Milwaukee Üniversitesi’nden David Kaplan: “Bu gerçekten dikkate değer bir cisim. Bunlardan daha çok olmalı, ancak soluk olmaları nedeniyle bulunmaları çok zor olmaktadır” diyor.
Kaplan ve ekibinin keşfi, Uluslararası Radyo Astronomi Gözlemevi’nin Green Bank Telescope (GBT) ve Very Long Baseline Array (VLBA) gözlem araçları ile diğer gözlemevlerinin desteğiyle gerçekleşti.
Yaklaşık Dünya büyüklüğündeki beyaz cüceler, enerjisi tükenen Güneş gibi yıldızların kendi üzerlerine çökük sıkışmasıyla oluşurlar. Karbon ve oksijenden oluşmuş bu cisimler yavaş yavaş soğuyarak milyarlarca yıl içinde yok olurlar. Yeni keşfedilen beyaz cücenin yaklaşık Samanyolu yaşında, 11 milyar yıllık olduğu belirlendi.
Hızla dönen nötron yıldızlardan olan atarcalar (pulsar) kütleli yıldızların süper-yoğun kalıntılarıdır. Nötron yıldızlarının kutuplarındaki manyetik alandan akan radyo dalgaları bir deniz feneri gibi parlayıp söner görülür. Bir radyo teleskop ile Dünya’ya ulaşan bu ışınlar algılanabilir.
Keşfedilen beyaz cücenin arkadaşı olan atarca PSR J2222-0137 olarak adlandırıldı. İlk gözlemlere göre atarca saniyede 30 kez dönmekte ve soğuk beyaz cüce eşiyle arasında kütleçekimsel kuvvet dengesi kurmuş görünüyor. Çiftin birbiri çevresinde 2,45 günde bir dolandığı belirlendi.
Atarca Hollanda Enstitüsü Radyo Astronomi bölümünden gökbilimci Adam Deler tarafından iki yıl süreyle izlendi. Bu gözlemler sonucunda Kova takımyıldızı (Aquarius) yönündeki nötron yıldızının Dünya’dan 900 ışık yılı uzakta olduğu belirlendi.
Einstein’ın görelilik ilkesini kullanan araştırmacılar kütle çekimi dalgalarını izleyerek nötron yıldızının yaydığı radyo sinyallerinin gecikmeli olarak yayıldığını belirledi. Bu gecikme süresi hesaba alınarak görülmeyen eşin yörüngesi ve cisimlerin kütleleri belirlendi. Atarcanın 1,2 Güneş ve diğer eşin 1,05 Güneş kütlesinde olduğu hesaplandı.
Bu verilere göre atarcanın eşi bir nötron yıldızı olamazdı. Çünkü belirlenen yörüngeler ikinci bir süpernova için fazlaca düzenliydi.
Böylece gökbilimciler konumunu hesapladıkları beyaz cüceyi yüksek hassasiyete sahip optik ve kızılötesi araçlarıyla ortaya çıkardılar.
Ekip üyelerinden yüksek lisans öğrencisi Bart Dunlap: “Son verilere göre beyaz cüce eşi olan nötron yıldızından 100 kat, herhangi bir beyaz cüceye göre ise 10 kat daha sönüktür. Bu nedenle göremediğimiz ancak var olduğunu bildiğimiz beyaz cüce son derece soğuk olması gerekir” diyor.
Araştırmacılar beyaz cücenin 2700 0C sıcaklığında olduğunu hesapladı. Güneş’imizin çekirdeği bundan 5000 kat daha sıcaktır.
Gökbilimciler böylesi soğuk ve çökmüş bir yıldızın elmasa benzer kristalize karbondan oluştuğunu düşünüyor. Diğer tür yıldız tespit edilmesine karşılık düşük sıcaklıkları nedeniyle bu türlerin bulunması zor olmaktadır. Beyaz cücenin bir nötron yıldızıyla ikili bir sistemin içinde olması gökbilimcilerin işini kolaylaştırmıştır.
