Gökbilimciler gökyüzündeki en parlak ikinci yıldız olan Vega çevresinde büyük bir asteroit kuşağı keşfettiler. Keşif NASA’nın Spitzer Uzay Teleskopu ile Herschel Uzay Gözlemevi verileriyle gerçekleşti.
Vega çevresindeki asteroit kuşağının keşfi Fomalhaut adındaki başka bir yıldızın asteroit kuşağıyla benzerlik gösteriyor. Veriler yıldızın iç kısmındaki sıcak alanda ve yıldızdan oldukça uzakta soğuk alanda kuşaklar olduğunu gösteriyor. Bu da Güneş Sistemindeki asteroit ve Kuiper Kuşağı’yla benzerlik gösterir.
Vega ve Fomalhaut çevresindeki sıcak ve soğuk kuşaklar arasındaki devasa boşlukta ne bulunmaktadır? Bu soruya verilecek en heyecan verici yanıt birçok gezegenin varlığıdır. Mars ve Jüpiter arasındaki asteroit kuşağı karasal gezegenler (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars) ile dev gezegenlerin (Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün aynı zamanda dış gezegenler olarak adlandırılır) kütle çekiminin etkisiyle dengelenirken Kuiper Kuşağı dış gezegenler tarafından şekillendirilir.
Arizona Tuscon Üniversitesi Steward Gözlemevi’nden Kate Su: “Veriler çoklu gezegen sistemlerinin Güneş dışındaki yıldızlarda da yaygın olarak bulunduğunu gösteriyor” diyor. Çalışma Astrophysical Dergisi’nde yayınlandı ve Kaliforniya’daki Amerikan Astronomi Derneği Toplantısı’nda açıklandı.
Vega ve Famulhaut başka açılardan da benzerlik gösterir. İkisi de Güneş’in yaklaşık iki katı kütlesinde olup mavimsi bir ışık yayarlar. Her iki yıldız da yaklaşık 25 ışık yılı uzağımızda bulunur ve bu nedenle bize yakın yıldızlar arasındadırlar. Yıldızların yaklaşık 400 milyon yıl yaşında olduğu düşünülmesine karşılık Vega’nın biraz daha yaşlı, 600 milyon yıl yaşında olduğu düşünülüyor. Fomalhaut’un iç asteroit kuşağı içindeki Fomalhaut b, keşfedilen tek gezegenidir.
Herschel ve Spitzer teleskopları Vega çevresindeki yeni asteroit kuşaklarını yıldızların çevresinde bu kuşaklardan yayılan soğuk ve sıcak kızılötesi dalga boyuyla ile belirledi. Bu kuşaklar yıldızlarından yayılan güçlü ışıma nedeniyle görünür ışıkta görülmez.
İç ve dış kuşaklar hem asteroit hem de kuyrukluyıldız açısından zengindir. Bunun iki nedeni vardır: bu genç sistemler Güneş Sistemi’nde olduğu gibi başlangıçta yoğun ve büyük bir toz ve gaz bulutuyla örtülüydü ve yıldız sistemleri milyonlarca yıl boyunca çevresini ancak temizleyebilmektedir.
Vega ve Fomalhaut’un enkaz diskleri arasındaki boşluk, Güneş Sistemi’ndeki asteroit ile Kuiper kuşakları arasındaki uzaklıkla orantılıdır. İç kuşak ile dış kuşak yıldızından 1’e 10 oranında yerleşir. İki kuşak arasındaki daha az yoğun tozlu bölgede Jüpiter boyutlarında birkça gezegen bulunması olasıdır. Örneğin HR 8799 yıldızındaki enkaz diskleri arasında dört gezegen bulunmaktadır.
“Vega ve Fomalhaut’un sıcak ve soğuk kuşaklar arasında dolanan birden fazla gezegen olduğunu söyleyebiliriz” diyor Su.
Yakın gelecekte Vega ve Fomalhaut’un gizlenen gezegenleri görülebilecek.
Çalışma ekibinden NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Ötegezegen ve Yıldız Astrofiziği Laboratuarı şefi Karl Stapelfeldt: “NASA’nın James Webb Uzay Teleskopu göreve başladığında bu ve bunun gibi yıldızların çevresinde gizlenen gezegenleri görme olanağına kavuşacağız” diyor.
