Avrupa Güney Gözlemevinin Şili’deki Çok Büyük Teleskobunu (ESO’nun VLT’si) kullanan gökbilimciler Mars ve Jüpiter arasındaki Asteroit Kuşağında bulunan 42 büyük cismi görüntüledi. Daha önce bu kadar büyük asteroitler bu kadar keskin görüntülenmemişti. Gözlemler küresel yapıdan köpek kemiği gibi çeşitli şekillerde görünüyor. Görüntülerin karşılaştırılması asteroitlerin kökenlerinin izlenmesini sağlıyor.
Bu 42 cismin ayrıntılı görüntülerinin yer merkezli teleskoplarla elde edilmesi asteroit keşifleri ve yaşam, evren ve dolayısıyla her şeyle ilgili soruları yanıtlamaya katkı sağlayacaktır [1].
Fransa Marsilya’daki Astrofizik Laboratuvarından (Laboratoire d’Astrophysique de Marseille) Pierre Vernazza: “NASA ve ESA’ya ait Şafak (Dawn) ve Rosetta araçları asteroid kuşağındaki üç büyük cisim olan Ceres, Vesta ve Lutetia’yı ziyaret etmiş ve bugüne kadar elde ettiğimiz en yüksek çözünürlükteki görüntüleri iletmişlerdi. ESO gözlemlerimiz ile toplamda 42 tane cismin keskin görüntüsünü elde ettik” diyor Pierre.
Asteroitlerin daha önce yapılan gözlemlerine rağmen, 3B şekilleri veya yoğunlukları gibi temel özellikleri bile büyük ölçüde bilinmiyordu. 2017 ve 2019 yılları arasında Vernazza ve ekibi asteroit kuşağındaki büyük cisimlerin kapsamlı bir araştırmasını yaparak bu boşluğu doldurmaya başladı.
Hedefledikleri 42 cismin çoğu 100km’den büyük boyutludur. Ekip 200km’den daha büyük olan cisimlerin neredeyse tamamını görüntüledi: 23 tanesinden 20’sinin. Ekibin araştırdığı en büyük iki cisim çapları 940 ve 529km ile Ceres ve Vesta idi. Buna karşılık Urania ve Ausonia asteroidleri ise 90km büyüklüğündedir.
Ekip, cisimlerin şekillerini yeniden yapılandırarak gözlemlenen asteroitlerin iki ana aileden oluştuğunu belirledi. Hygiea ve Ceres gibi bazıları neredeyse tamamen küreselken, diğerleri tuhaf şekilli, “uzun” ya da “köpek kemiği” biçimliydi. Bunların arasında öne çıkan yani kraliçeleri ise “uzun” ve “köpek kemiği” şekliyle “Kleopatra’dır.
Ekip, asteroitlerin şekilleri ve kütleleri bilgilerini birleştirerek, yoğunlukların farklı olduğunu belirledi. Lamberta ve Sylvia’da dahil olmak üzere incelenen en az dört asteroidin santimetre küp başına yaklaşık 1.3 gram yani kömür yoğunluğunda olduğunu belirlediler. Pysche ve Kalliope ise yoğunluğu 3.5gr/santimetre küp olan elmastan bile daha yoğun, santimetre küp başına 3.9 ve 4.4 gram yoğunluğa sahip olduğunu belirlediler. Bunlar yoğunluğu en yüksek asteroitlerdir.
Yoğunluktaki bu büyük fark asteroidlerin bileşimlerinin önemli ölçüde farklı olduğunu gösteriyor. Bu da bu cisimlerin Güneş Sisteminin farklı bölgelerinde oluştukları daha sonra çeşitli nedenlerle şu an bulundukları yere göç ettiklerini ileri süren teoriyi destekliyor.
Gökbilimciler, ESO’nun şu an Şili’de yapımı süren ve önümüzdeki on yılın sonunda faaliyete geçecek olan Aşırı Büyük Teleskop (ELT) ile daha fazla asteroidi daha hassas inceleyebilecek. Bu teleskop ile Neptün ötesi bölge olan Kuiper Kuşağı cisimleri bile izlenebilecek.
Notlar
[1] Douglas Adams’ın Otostopçunun Galaksi Rehberi kitabında 42 sayısı “Yaşam, evren ve her şeye ilişkin nihai soru” yanıtıdır. 12 Ekim 2021 tarihi de kitabın yayın tarihinin 42. Yıldönümü. Yani bugün…
