ESO’nun Çok Büyük Teleskopu yıldız doğumevi Karina Bulutsusu’nun şimdiye kadar ki en detaylı kırmızı-ötesi görüntüsünü yayınladı. Gaz, toz ve genç yıldızlardan oluşan ihtişamlı gökyüzü manzarası boyunca dağılan, daha önce gizli kalmış birçok özellik bir arada görüntülendi. Bu VLT tarafından şimdiye kadar oluşturulan en etkileyici görüntülerden biridir.
Güney gökküresi Samanyolu’nun merkezinin derinliklerinde Karina Bulutsusu adlı bir yıldız doğumevi bulunmaktadır. Yeryüzünden yaklaşık 7500 ışık-yılı uzaklıkta, Omurga (Carina) takımyıldızı doğrultusunda bulunmaktadır [1]. Bu parıldayan gaz ve toz bulutu, Dünya’ya en yakın büyük kütleli yıldızlara ev sahipliği yapmakta ve bilinen en ağır ve en parlak birçok yıldız içermektedir. Onlardan biri Eta Carinae’dir. Gizemli ve oldukça kararsız olan yıldız, 1840’larda birkaç yıl boyunca tüm gökyüzündeki en parlak yıldız olmuştur ve astronomik standartlara göre yakın gelecekte muhtemelen bir süpernova patlamasıyla yaşamının bu evresine son verecek. Karina Bulutsusu gökbilimcilerin yıldızların şiddetli oluşumları ve erken yaşamlarını araştırmaları için mükemmel bir laboratuardır.
Bu bulutsu normal görünür-ışık görüntülerinde de (eso0905) muhteşem görünse de, birçok gizemi kalın toz bulutları ardında gizli kalmaktadır. Bu engeli aşmak için liderliğini Thomas Preibisch’in (Münih Üniversite Gözlemevi, Almanya) yaptığı Avrupalı bir gökbilimciler ekibi ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile birlikte HAWK-I [2] adlı kırmızı-ötesine duyarlı bir kamerayı kullandılar.
Yüzlerce görüntünün birleştirilmesiyle oluşturulan bu mozaik resim, bulutsunun şimdiye kadar çekilen en detaylı kırmızı-ötesi görüntüsü ve VLT tarafından oluşturulan en çarpıcı görüntülerden biridir. Sadece parlak büyük yıldızları değil, aynı zamanda daha önce görülmeyen çok daha sönük yüz binlerce yıldızı da göstermektedir.
Şaşırtıcı yıldız Eta Carinae’nin kendisi bu yeni resimde sol altta görülmektedir. mor-ötesi ışınımın şiddetli etkisi altında ışıldayan gaz bulutlarıyla çevrilidir. Görüntü boyunca ayrıca kırmızı-ötesi ışığı bile geçirmeyen yoğun karanlık birçok madde kabarcığı bulunmaktadır. Bunlar içlerinde yeni yıldızların oluştuğu tozlu kozalardır.
Geçtiğimiz birkaç yüz milyon yıldır gökyüzünün bu bölgesinde hem tek başına hem de kümeler içinde çok sayıda yıldız oluşmuştur. Resmin merkezine yakın olan parlak yıldız kümesi Trumpler 14 olarak adlandırılır. Bu nesne görünür ışıkta iyi görünse de, kırmızı-ötesi görüntüde çok daha fazla sönük yıldız görülmektedir. Ve görüntünün sol tarafına doğru sarı renkli bir yıldız yoğunluğu görülebiliyor. Bu gruplaşma ilk kez yeni alınan verilerle görülmekte olup: bu yıldızlar görünür ışıkta görülemezler. Bu muhteşem panoramada ilk kez gözler önüne serilen birçok nesneden sadece biridir bunlar.
Notlar
[1] Karina, mitolojide Jason ve Argonauts’un gemisi Argo’nun omurgasıdır.
[2] Uzayın tozlu bölgeleri mavi renkli kısa dalgaboylu ışığı, kırmızı renkli dalga uzun dalgaboylu ışığa göre daha çok soğurur ve saçar. Bu etki neden Yeryüzünde güneş batarken gökyüzünün neden kırmızı olduğunu açıklamaktadır, özellikle atmosfer tozlu olduğu zaman. Gökyüzünün bazı tozlu bölgeleri özellikle Karina Bulutsusu gibi yıldız oluşum bölgelerinde bu etki güçlü bir şekilde kendini göstererek görünür ışığın geçmesice izin vermemektedir. Gökbilimciler bu problemin üstesinden gelmek için ESO’nun VLT’sine bağlı HAWK-I gibi özel kameralar ya da VISTA kırmızı-ötesi tarama teleskopu gibi özel aletleri kullanmaktadırlar.
[3] Gökbilimcilerin buradaki temel amaçlarından birisi de bu bölgede yer alan Güneş’ten daha hafif ve sönük yıldızları bulmaktır. Görüntü kahverengi cücelerin de tespit edileceği kadar bir derinlik sağlamaktadır.
ESO-Türkçe (Çeviri: Arif Solmaz-Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi)
