Upsilon Andromedae b bir yüzü yıldızının ışığı altında kaynayan dev bir gaz gezegen. Böylesi gezegenler sıcak Jüpiterler olarak sınıflandırılır.
Bu tip gezegenlerin sıcak yüzlerinden bir parçanın uzaktaki başka bir noktaya kayabileceği belirlendi. Gökbilimciler bunun çok şiddetli rüzgarların etkisiyle olabileceğini düşünüyor.
Ancak yeni bir keşif bu kuram için sorun oluşturabilir. Spitzer Kızılötesi Teleskopu’nu kullanan gökbilimciler Upsilon Andromedae b gezegeninde sıcak bir nokta tespit etti. Üstelik bu nokta gezegenin parlayan kısmının altında değil gezegenin hemen kenarında yer alıyor.
Astrophysical Journal yazarı Ian Crossfield: “Biz böyle bir sıcak noktayı görmeyi beklemiyorduk. Bu bize sıcak Jüpiterlerin atmosferleriyle ilgili bilgilerimizin yetersiz olduğunu gösteriyor” diyor.
Bir yıldızın çevresinde dolanan bir gezegenden gelen fotonları görerek gezegenin keşfedilmesi ilk kez 2005 yılında Spitzer ile gerçekleşti. O zamandan bu yana Spitzer ve Hubble Uzay Teleskopları birkaç sıcak Jüpiter’in atmosferinde su, metan, karbondioksit ve karbonmonoksit olduğunu keşfetti.
Yeni çalışma Şubat 2009’da beş gün boyunca alınan verilere dayanıyor. Bu gezegenin yörünge dönemi yer teleskoplarıyla dikey hız (sallanma) yöntemiyle 4.6 gün olarak belirlendi. Ups And b gezegeni Spitzer’in izlediği diğer sıcak Jüpiter’ler gibi bizim görüş alanımıza göre yıldızının önünden geçiş yapmamaktadır.
Spitzer yıldızdan ve yörüngede dolanan gezegenden gelen toplam ışığı ölçtü. Teleskop gezegeni doğrudan görememesine karşılık gezegenin sıcak kısmındaki değişimleri, kızılötesi ışıkta ortaya çıkarabiliyor. Gezegenin en sıcak kısmı kızılötesi ışıkta belirgin olarak görülecektir.
Yıldızın arkasında kalan bir gezegenin sıcak kısmı en parlak görülecektir. Aynı şekilde arka kısmı da çok karanlık olarak görülecektir. Ancak gezegen Dünya’ya göre yan tarafta iken en parlak şekilde görüldü. Bu da gezegenin en sıcak kısmının yıldızının altında olmadığını gösteriyor. Bu gün batımına doğru havanın normalden daha sıcak olması demektir. Araştırmacılar böyle bir şeyin nasıl olabileceğinden emin değiller.
Araştırmacılar böyle bir durumun yıldız ile gezegen arasında gerçekleşen manyetik etkileşimler nedeniyle ortaya çıkan süper hızlı rüzgarlar ile ortaya çıkabileceğini düşünüyor. Ama bu sadece bir fikir. Birkaç daha sıcak Jüpiter incelendiğinde yeni kuramlar ortaya çıkarılabilir.
NASA’nın Jet Çalıştırma Laboratuarı Spitzer Projesi bilimcilerinden Michael Werner: “Bu çok beklenmedik bir sonuç. Spitzer yabancı dünyaları anlamamız için daha çok zamana ihtiyacımız olduğunu gösterdi” diyor.
Kaynak: Spitzer
