Gökbilimciler efsanevi Anka Kuşu’nun hayata dönüşü gibi iki gökada kümesinin nefes almasını sağlayan soluk elektron bulutları arasındaki çarpışmayı görüntüledi. Radyo Anka Kuşu takma adlı radyo frekansları 1,6 milyar ışık yılı uzaktaki Abell 1033’de gözlendi.
NASA’nın Chandra X-Işını Gözlemevi, Hollanda’daki Westerbork Sentez Radyo Teleskobu, NSF’s Karl Jansky Çok Büyük Dizi (Very Large Array , VLA) ve Sloan Sayısallaştırılmış Gökyüzü Tarayıcısı (SDSS, Sloan Digital Sky Survey) verilerinin birleştirilmesiyle oluşturulan görüntü radyo anka kuşunun kozmik hikayesini ortaya çıkarıyor.
Gökada kümeleri kütle çekimiyle gökadaları bir arada tutan evrenin en büyük yapılarıdır. Yüzlerce hatta binlerce gökada ve hatta görünmeyen karanlık maddeyi, X-ışını altında parlayan büyük miktarlardaki sıcak gaz bloklarını barındırırlar. Kümelerin nasıl büyüdüğünü anlamak aynı zamanda evrenin zamanla değiştiğini de göstereceğinden oldukça önemlidir.
Gökbilimciler Abell 1033’ün merkezinde yatan süper kütleli karadeliğin yakın geçmişte büyük miktarda madde püskürttüğünü düşünüyor. Yayılan yüksek enerjili elektronların akımı yüzlerce ışık yılı genişliğindeki alanı doldurdu ve parlak radyo emisyon bulutu oluşturdu. Elektronlar ilerledikçe enerji kaybetti ve milyonlarca yıl içinde kayboldular.
Gökada kümesi başka bir kümeye yolladığı şok dalgaları nedeniyle kümeye çarpan bulutlar radyo anka kuşu ile ortaya çıktı. Süpersonik jetlerin ürettiği bu şok dalgaları uyuyan elektron bulutlarını harekete geçirdi. Enerjiyle dolan elektron bulutları yeniden radyo frekansında parlamaya başladı.
Radyo anka kuşunun yeni görüntüsündeki pembe renkle gösterilen radyo verisi VLA, yeşil renkle gösterilen X-ışını verisi Chandra ve mavi renkle gösterilen optik veri SDSS ile alınmıştır.
Chandra verileri çarpışma sırasında yeniden ateşlenerek radyo emisyonu yayan sıcak gazı göstermektedir. X-ışını emisyonu güneyde maksimuma ulaşan ve çekirdekten uzaklaşan ve kümeyi saran gazı gösteriyor. Kümenin kuzeyi ise çarpışmaya uğramamış ya da kendi çekirdeğiyle birleşme süreci önemli bir kesintiye uğramış görünüyor. Görüntünün sol tarafında ise geniş açılı radyo gökadasının kuyruğunun yaydığı radyo dalgaları görülüyor. Gökadanın içindeki süper kütleli karadeliğin püskürttüğü malzeme küme gazıyla etkileşime girerek bükülüp loblar oluşturmuştur.
|
|
|
|
|
|
Gökbilimciler Abell 1033 kümesinin merkezine yakın görülen geçmişte solmuş olan radyo anka kuşunun tekrar canlandığını düşünüyor. Abell merkezine yakın bu hareketliliği yoğunluk, basınç ve manyetik alanlar nedeniyle birkaç on milyon yıl daha sürmesi bekleniyor.
