Süper kütleli kara delikler nasıl oluştu? Karanlık madde nedir? Evrenin oluşumunu açıklayan alternatif bir modele göre gökbilimciler bu kozmik gizemlerin ‘ilkel kara delikler’ ile açıklanabileceğini öne sürüyor. Buna göre evrenin başlangıcından bu yana kara deliklerin ve karanlık maddenin var olduğu ileri sürülüyor. Çalışma The Astrophysical Journal’da yayınlanmak üzere kabul edildi.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Bilim yöneticisi Günther Hasinger: “Farklı boyutlardaki kara delikler gizemi çözülmüş değil. Süper kütleli kara deliklerin evrenin varlığından bu yana kısa sürede nasıl bu kadar büyüdüğünü anlayamıyoruz” diyor.
Ölçeğin diğer ucunda örneğin ESA’nın Gaia’sından yapılan gözlemlerin önerdiği gibi çok küçük kara delikler de olabilir. Eğer varlarsa ölmekte olan yıldızlardan oluşamayacak kadar küçüktürler.
Miami Üniversitesinden Nico Cappelluti: “Çalışmamız yeni parçacıklar ve yeni fiziğe gerek kalmadan karanlık maddenin doğasından süper kütleli kara deliklerin kökenine kadar modern kozmolojinin gizemlerini çözebileceğimizi gösteriyor” diyor.
Kara deliklerin çoğu Büyük Patlamadan hemen sonra oluşmuş olsaydı erken evrende birleşme başlayabilir ve zaman geçtikçe daha büyük kütleli kara delikler oluşturabilirdi. ESA’nın gelecekteki kütle çekim dalgası uzay gözlemevi LISA, varsa ilkel kara delikler ve birleşmelerinin sinyallerini alabilir. Küçük kara delikler henüz daha büyük olanlarla birleşmemiş olan ilkel kara delikler olabilir.
Bu modele göre evrenin her tarafı kara deliklerle dolu olacaktı. Yıldızlar milyarlarca yıl boyunca güneş sistemleri ve gökadalar oluşturarak sonunda bu karanlık madde kümeler çevresinde oluşmaya başlayacaktı. Eğer ilk yıldızlar gerçekten ilkel kara delikler çevresinde oluşmuş olsaydı evrende standart model tarafından beklenenden daha önce var olabilirlerdi.
Yale Üniversitesinden Priyamvada Natarajan: “İlkel kara delikler eğer varsa Samanyolu’nun merkezinde olanlar da olmak üzere tüm kara deliklerin oluştuğu tohumlar olabilir” diyor.
ESA’nın Öklid misyonu ile ilkel evrenin ayrıntıları daha iyi araştırılarak ilkel kara delik adayları belirlenebilir.
Yakın zamanda fırlatılacak olan James Webb teleskopu ile de 13 milyardan fazla bir geçmişe bakarak kozmik gizemlerin çözülmesine destek verecektir.
“İlk yıldızlar ve gökadalar zaten ‘karanlık çağlar’ olarak bilinen dönemde varsalar Webb bunların kanıtlarını görecektir” diyor Günther.
