Mars rüzgarlarının etkisiyle yüzey şekilleri her 100 000 bin yılda bir değişiyor. 10 yıldan daha uzun süredir Mars yörüngesinde dolanan araçların çektiği görüntüler sayesinde yüzeydeki değişim ortaya çıkarıldı. Çalışmayla ilgili hazırlanan iki ayrı rapor, 41. Ay ve Gezegen Bilimleri Konferansında sunuldu. Çalışmalarda NASA’nın Mars Yörünge Keşif Aracı’nın sağladığı görüntüler kullanıldı. Raporlardan biri İtalya’dan diğeri ise ABD’den geldi.
İlk rapor İtalya’nın G. d’Annunzio Üniversitesi’ndeki Uluslar arası Gezegen Bilimleri Araştırma Okulu’ndan Simone Silvestro tarafından sunuldu. Ekip Mars’ın kuzey yarımküresindeki Nili Patera bölgesindeki kumların oluşturduğu dalgaların hareket yönünü araştırdı. Bunun için 30 Haziran 2007’de alınmış bir görüntü ile 13 Ekim 2007’de alınmış başka bir görüntüyü karşılaştırdılar. Çalışma alanına giren kumullar yüzlerce metre uzunluğunda bir alanı kaplamaktadır. Kumullar aralarında birkaç metre aralıklarla ve birbirine paralel olarak sıralanıyor.
-
Nili Patera bölgesindeki kum hareketleri. Soldaki Haziran 2007 ve sağdakiler Ekim 2007’ye ait. (NASA/JPL)
Görüntüleri dikkatlice inceleyen ekip, kumulların önceki konumlarına göre 2 metre hareket ettiğini belirledi. Ayrıca kumulların üzerindeki çizgilerde rüzgar yönünde değişiklikler olduğu da belirlendi.
Diğer rapor ise NASA’nın Jet İtici Güç Laboratuvarı’ndan Matthew Golombek tarafından sunuldu. Golombek’in ekibi 2004’ten bu yana görevde olan Mars Yörünge Keşif Aracı’ndaki HiRISE (yüksek çözünürlükte görüntü veren kamera) ile Mars’ın güney yarımküresindeki Meridiani Planum bölgesinin 23 km2’lik alanını izledi. Bölgedeki kraterin kenarındaki değişim saptandı.
Bölgede sürekli esen rüzgarın etkisiyle kumul hareketi görülüyor. Kumullardaki değişim birkaç aylık gözlemle ortaya çıkarılabiliyor. İlginç olan ise kumullardaki değişimin diğer bölgelere göre daha az gerçekleşmesi. Bunun nedeni de erezyona yani harekete dayanıklı çakılların bölgedeki varlığıdır. Buradaki kumların rüzgarın etkisiyle hareket etmemesi için çaplarının 1-3 mm’den fazla olabileceği düşünülüyor.
Mars’ın yüzeyindeki bu hareketliliği yeni teknolojik araçlarda bulunan yeni nesil kameralar ile gözleyebiliyoruz.
Kaynak: NASA/JPL
