Bilim insanları Venüs’teki yüksek sıcaklığın kabuğun soğumasına yol açabileceğine ilişkin yeni bir öneri getirdi. Buna göre Venüs atmosferindeki sera etkisine dayandırılan yüksek sıcaklık, aslında gezegenin iç kısımlarındaki soğumanın etkisiyle oluşmuş olabilir. Sözkonusu kuram 21 Eylül 2010’da İtalya’nın Roma kentinde, Avrupa Gezegen Bilim Kongresinde sunuldu.
Almanya’nın Berlin kentindeki Havaötesi Merkezi’nden Lena Noack: “Biz yıllardır Venüs atmosferindeki sera etkisinin sıcaklığı etkilediğini düşündük. Bu sıcaklıktan geçmişte binlerce yanardağın atmosfere püskürttüğü karbondioksit ve diğer sera gazları sorumlu. Venüs’ün 470 C’ye varan sıcaklığı –geçmişte daha da yüksek olabilir- yanardağ hareketlerini arttırdı. Ancak bu bir süre sonra bitti ve kabuk soğumaya ve yanardağ hareketleri azalmaya başladı ve sıcaklık bugünkü değerine ulaştı” diyor.
Magmanın kaynağı olan erimiş kayalık madde ve volkanik gazlar Venüs’ün derin mantosunda bulunuyor. Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin oluşumu, radyoaktif elementlerin bozunması ve demir, silikat ve magnezyumdan oluşan magma üst manto içinde erir. Erimiş kaya, aynı hacimdeki katı kayadan daha hafiftir ve bu nedenle yukarı doğru yükselir. Kabukta bulacağı bir delikten atmosfere karbondioksit, kükürtdioksit ve su buharı püskürtür.
Sera gazlarının çokluğu atmosferin ısınmasına ve yanardağ hareketlerinin artmasına neden olur. Ama ne zamana kadar? İlk kez Alman Hava ve Uzay Merkezi tarafından gerçekleştirilen 3-boyutlu bir benzetimle Venüs modeli denendi. Burada dünyadan farklı olarak daha sıcak bir kayalık yüzey ve daha fazla ısıdan dolayı etkiler söz konusudur.
“İlginç bir şekilde, yükselen yüzey sıcaklığı kabuğun yalıtkanlığını azaltır. Venüs mantosu dışarıdan çok termal enerji kaybeder ve soğur. Bu mantonun kapağını kaldırmaya benzer ve Venüs’in içi aniden soğur ve volkanik hareketler azalır. Modelimiz bu nedenle atmosfer sıcaklığının hızla düşüşe geçtiğini gösteriyor” diyor Noack.
Jeologların hesapları başka bir sonucu daha gösteriyor: Volkanik hareketler farklı zamanlarda farklı yerlerde harekete geçer. Atmosferin soğumasıyla volkanik hareketler durur. Ancak yine de bazı bölgelerde yer alan aktif yanardağların etkisiyle lav akışı devam eder. Böylesi yanardağların varlığı Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Venüs Express aracından alınan verilerle de doğrulanıyor. Yine de araç şimdiye kadar aktif bir yanardağı göremedi. Gelecekte Venüs’e gerçekleştirilecek yeni görevlerle ve gezegene indirilebilecek sondalarla aktif yanardağ keşifleri gerçekleşebilir.
Kaynak: Astronomy
