Aralarında Sabancı Üniversitesi bilim insanlarından Ünal Ertan ve Şirin Çalışkan’ın yer aldığı bir araştırma ekibi, Hubble teleskopu verilerinden bir nötron yıldızına ilişkin daha önce görülmemiş, olağandışı kırmızı-ötesi ışık yayılmasını gözledi. Bu, ya nötron yıldızını çevreleyen toz ve gaz diski olduğuna ya da nötron yıldızından çıkan ve yıldızlararası gaza çarpan yüksek enerjili rüzgârın varlığı ile açıklanabiliyor. …
Nötron yıldızları (pulsar ya da atarca) yaşamlarının sonuna ulaşmış yıldız artıklarıdır. 10-30 Güneş kütleli bir yıldızın ölümünün sonucudur. Yaklaşık 20 kilometre çapında olmalarına karşılık Güneş’ten daha büyük kütlelidirler. Bu da bu cisimlerin çok yoğun oldukları anlamına gelir. Katalonya Politeknik Üniversitesi (UPC) ve Kanarya Adaları Astrofizik Enstitüsü (IAC) araştırmacıları bugüne kadar keşfedilmiş en ağır nötron yıldızlarından …
Bir gökbilimci ekibi 6500 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldızın, aralarındaki uzaklık 20 km olan iki yoğun ışınım bölgesini gözleyerek astronomi tarihinin en yüksek çözünürlüklü gözlemlerinden birini gerçekleştirdi. Gözlemin gücü Dünya’daki bir teleskopla Pluto yüzeyindeki bir pireyi görmek ile eşdeğer. Bu olağanüstü gözlem geometrinin üst limitleri ve birbiri çevresinde dolanan çift yıldızın özelliklerinden yararlanılarak gerçekleşti. Biri …
Atarcalar (pulsar) büyük yıldızların evriminin son aşamasındaki olası sonuçlardan biridir. Büyük kütleli yıldızlar yaşamlarını süpernova patlamasıyla sona erdirir ve ölü katmanlarını uzaya doğru savururlar. Geride oldukça sıkı ve yoğun bir cisim bırakır. Bu cisim bir beyaz cüce, nötron yıldızı ya da karadelik olabilir. Bir nötron yıldızı çok kuvvetli manyetik alana sahip olabilir ve kendi çevresinde …
Hubble Uzay Teleskopu üzerinde en çok çalışılan süpernova kalıntısı Yengeç Bulutsusu’nun kalıntılarını ortaya çıkardı. Bulutsunun kalbinde gizlice yaşamını sürdüren ölü yıldızın çekirdeği bulutsuya hayat veriyor. Büyük bir yıldızın süpernova patlaması sonucu oluşan Yengeç Bulutsusu (Crab Nebula), 6500 ışık yılı uzakta olup Boğa takımyıldızındadır. Bu patlama ile yıldızın dış katmanları uzaya büyük hızla atılmış ve genişleyen …
Samanyolu merkezini gözleyen NASA’nın Nükleer Tayfölçerli Teleskop Dizisi (NuSTAR) ölü yıldızlardan yayılan yüksek X-ışınlarına benzer bir ışıltı keşfetti. Gökada merkezi ve Sagittarius A* adlı süper kütleli karadeliğin çevresi genç- yaşlı yıldızlarla, ölü yıldızlarla ve küçük karadeliklerle dolu olduğundan henüz bu parlamanın nedeni şimdilik belli değil. New York’taki Columbia Üniversitesi’nden Kerstin Perez: “NuSTAR görüntülerinden yeni bir …
Gökbilimciler Güneş’in yaydığı enerjinin 10 milyon katı enerjiyi yayan ölü bir yıldız keşfetti. Bu şimdiye kadar keşfedilmiş en parlak atarcadır. Atarcalar süpernova patlamasından sonra yıldızdan geriye kalan artıktır. Keşif Nükleer Tayfölçerli Teleskop Dizisi (NuSTAR) ile gerçekleşti. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Fiona Harrison: “Bu yıldız kalıntısını Mighty Mouse’a (süper güçlü fare karakteri) benzetebiliriz. Bu atarca küçük kütlesine …
Gökbilimciler şimdiye kadar görülmüş en soğuk ve soluk beyaz cüceyi keşfetti. Dünya büyüklüğündeki çok soğuk yeni cisim, elmas gibi karbon kristallerinden oluşmuştur. Winconsin-Milwaukee Üniversitesi’nden David Kaplan: “Bu gerçekten dikkate değer bir cisim. Bunlardan daha çok olmalı, ancak soluk olmaları nedeniyle bulunmaları çok zor olmaktadır” diyor. Kaplan ve ekibinin keşfi, Uluslararası Radyo Astronomi Gözlemevi’nin Green Bank …
Kütleli yıldızlar yaşamlarını bir patlama ile sona erdirir: süpernova adı verilen muhteşem patlama sonrasında uzaya büyük miktarda kütle ve enerji atılır. Bu patlamalar sonrasında uzayda gittikçe genişleyen ve çevresini süpüren dev kabarcık kalıntıları oluşur. Bu kabarcıkların merkezinde patlayan yıldızın yerinde artık bir nötron yıldızı ya da karadelik bulunur. Süpernova-oyuğu kabarcıkların birkaç on ile binlerce yıl …
Rekorlar sahibi atarca, genel görecelik sınamalarını yepyeni mecralara taşıyor. Gökbilimciler Dünya üzerindeki pek çok radyo teleskobunun yanı sıra ESO’nun Çok Büyük Teleskobu’nu, bir beyaz cüce ile şimdiye kadar bilinenlerin içinde en büyük kütleye sahip nötron yıldızından oluşan sıradışı çift yıldız sistemini keşfetmek ve incelemek için kullandılar. Bu tuhaf yeni çift yıldız, Einstein’in kütleçekim kuramı olan …
