Karadeliğe düşen madde yoğun X-ışınları yayar ki bunlara “imdat çığlığı” da denir. X-ışınlarını gözlemek için özel teleskoplara ihtiyaç vardır. Örneğin NASA’nın Chandra ve ESA’nın XMM-Newton Gözlemevleri bu amaca hizmet eder. Yeni bir çalışma bu gözlemevlerinden birine ait: ESA’nın XMM-Newton X-Işını Gözlemevi bir karadeliğin dinamiklerini ve çevresinde olup bitenleri anlamak için yayınlanan X-ışınlarının yankılarını izledi. Karadeliklerin …
Son günlerde çok merak edilen açıklama nihayet yapıldı. Herkes, bilimle içli dışlı olanlar ve olmayanlar bile bugünü dört gözle beklediler ve bekledik. Sonuç, evet önemli bir gelişmeydi. Ama bu gelişme için bu kadar merak uyandırmak şart mıydı diye de aklımdan geçmiyor değil. Neyi açıkladılar? Şunu: Bir karadeliğin olay ufku ile onun sınırındaki madde diskinin fotoğrafını …
ESA’nın gökada haritalama aracı Gaia’nın topladığı veriler Güneş benzeri yıldızların ölü kalıntıları olan beyaz cücelerin soğudukça katı kürelere dönüştüğünü kanıtladı. Beyaz cücelerdeki maddenin katılaşacağı veya kristalleşeceği yönündeki görüşler 50 yıl önce ileri sürülmüştü. Şimdiye kadar bu olay açıkça gözlenememişti. Gaia bu sürecin doğru olduğunu ispatladı. İngiltere’nin Warwick Üniversitesinden Pier-Emmanuel Tremblay: “Önceden bildiğimiz birkaç yüz beyaz …
Bir yıldızın karadeliğe düşerken yaydığı ‘imdat’ çığlıkları çaresizliğini gösteriyor. ESA’nın XMM-Newton Gözlemevini kullanan gökbilimciler bir yıldızı yutarken keşfedilen karadeliğin dönüş hızını ele veren olağanüstü parlak ve kararlı bir sinyal keşfetti. (Yani ‘kasap et derdinde….’) Karadeliklerin evrendeki tüm gökadaların merkezlerinde saklandığı düşünülüyor. Gökadanın özelliklerini belirleme özelliği olan bu olağandışı canavarlar hakkında bilgi edinmek gökadaların nasıl geliştiğini …
ALMA ile yapılan gözlemler ve ESO’nun VLT’si üzerindeki MUSE tayfçekeri ile alınan veriler Abell 2597 kümesinin en parlak gökadasında bulunan bir karadeliğin tetiklediği moleküler gaza dair muazzam bir akıntıyı gözler önüne serdi — bu kozmik şelaleyi besleyen iç ve dış gökadasal döngü herhangi bir sistemde şimdiye kadar hiç gözlenmemişti. Abell 2597 olarak bilinen yalnızca bir …
İki milyar ışık yılı uzaklıktaki bir yıldız kozmik zaman ölçeğinde göz açıp kapatma süresine denk gelen milyon yıllık savaşı kaybetti ve çöktü. Kütle çekim kuvvetine yenilen yıldız süpernova patlaması sonrası bir karadeliğe dönüştü. Doğan karadelik ise 19 Aralık 2016’da NASA’nın Neil Gehrels Swift Gözlemevi tarafından yaydığı gama ışınları sayesinde fark edildi. Patlama sonrası oluşan kaynaktan …
Gökbilimciler ilk kez süper kütleli bir karadeliğin güçlü kütle çekimi nedeniyle bir yıldızdan kopup hızla hareket eden malzemenin oluşturduğu jetin püskürmesini ve genişlemesini doğrudan görüntüledi. Araştırmacılar Ulusal Bilim Vakfının Temel Dizisi (VLBA) ve NASA’nın Spitzer teleskopu da olmak üzere radyo ve kızılaltı teleskoplarla Arp 299 adlı ikili bir sarmal gökadayı izledi. Gökadalar Dünya’dan 150 milyon …
Nötron yıldızları (pulsar ya da atarca) yaşamlarının sonuna ulaşmış yıldız artıklarıdır. 10-30 Güneş kütleli bir yıldızın ölümünün sonucudur. Yaklaşık 20 kilometre çapında olmalarına karşılık Güneş’ten daha büyük kütlelidirler. Bu da bu cisimlerin çok yoğun oldukları anlamına gelir. Katalonya Politeknik Üniversitesi (UPC) ve Kanarya Adaları Astrofizik Enstitüsü (IAC) araştırmacıları bugüne kadar keşfedilmiş en ağır nötron yıldızlarından …
Hubble şimdiye kadar bilinen en uzak yıldızı keşfetti. Sıcak mavi yıldızın yaydığı ışık, Büyük Patlamadan 4,4 milyar yıl sonraya ait. Bu keşif, ilk yıldızların oluşumu ve evrimleri, gökada kümelerinin birleşmeleri ve karanlık maddenin doğasına ait yeni ipuçları verebilir. Keşif tesadüfen yapıldı. MACS J1149-2223 gökada kümesindeki yıldıza ait veriler aslında Nisan 2016’da alınmıştı. Takma adı Refsdal …
Bir karadelik çevresine etkisi ne boyuttadır ya da çevresindeki maddenin karadeliğe etkisi nedir? Bu soruların yanıtları için bol araştırma, istatistiksel veri ve model gerekiyor. Bunlardan biri de Kanada’daki Alberta Üniversitesi fizikçilerinden geldi. Üç uluslararası uzay ajansının 20 yıllık verilerini kullanan araştırmacılar yıldız kütleli karadeliklerin yer aldığı ikili sistemlerde gözlenen X-ışını patlamalarını incelediler. Sonuçlara göre karadelikleri …
