ESA’nın XMM Newton X-ışını Uzay Teleskobuyla bir beyaz cücenin fotoğrafını çekti. Beyaz cüceler kozmik uzaklıkları ölçmede kullanıldığı gibi evrenin genişlemesi bilgisinde de sık kullanılan kaynaklardır.
Gökbilimciler 1997 yılından bu yana HD-49798 parlak yıldızının yakınında X-ışınları yayan görünmeyen bir nesne olduğunu bulmuşlardı. XMM teleskobu ile bu nesnenin beyaz cüce olduğu ortaya çıkarıldı. Ölü yıldız uzaya x-ışınları yollayarak kendini gösteriyor.
İtalya’nın Milan şehrinde yapılan keşifte beyaz cücenin sıradışı olduğu belirlendi. Beyaz cücenin öncelikle kütlesini saptadılar. Yıldız 0,6 Güneş kütlesindeydi. Ancak çapı Dünya’nın çapının yarısı kadardı. Bilinen beyaz cücelerden daha hızlı dönüş hızına sahipti: saniyede 13 devir. 17. Yüzyılda Isaac Newton tarafından bulunan kütle çekim kanunuyla yıldızın kütlesi XMM Teleskobundan gelen verilerle işlenerek hesaplandı. Beyaz cücenin kütlesinin benzer beyaz cücelere oranla iki kat olmasını gökbilimciler komşu yıldızından kütle çalmasıyla açıklıyor. 1,3 Güneş kütlesi bir beyaz cüce için son sınırdır. 1,4 Güneş kütleye kadar büyüyen bir beyaz cüce sonunda patlayarak bir nötron yıldızına dönüşür. Bir beyaz cücenin patlaması tip Ia Süpernovası olarak sınıflandırılır. Bu tür parlak patlamalar evrenin genişlemesinin ölçülmesinde kullanılırlar. Şimdiye kadar gökbilimciler bir ikili sistemde bu türden bir beyaz cüce keşfedememişti.
“Bulunan beyaz cüce, ikili sistemlerin bir Rosetta taşıdır. İki yıldızın yakın olması bizim kütle ölçümlerimizi daha doğru yapmamızı sağlar. Böylece sistemin geçmişini hesaplayıp gelecekte neler olabileceğini saptayabiliriz” diyor Milan’dan Sandro Mereghetti. Yıldızın son birkaç milyon içinde patlaması olasıdır. Dünyayı herhangi bir tehlikeye bırakacak ölçüde yeterince uzak; ama uzayla ilgili bilgi verebilecek ölçüde de yakındır. Hesaplara göre patlama anında gündüz bile gözlenebilecek ve dolunay büyüklüğünde görülebilecek. Bu gösteriyi torunlarımız büyük bir keyifle izleyecektir.
Kaynak: ESA
