JWST’den Kırmızı Örümcek Bulutsusu

James Webb Uzay Teleskobu NGC 6537 adı verilen ‘kozmik bir sürüngen’ olan Kırmızı Örümcek Bulutsusunun fotoğrafını üretti.  Webb, Yakın Kızılötesi Kamerasını  (NIRCam) kullanarak, binlerce yıldızdan oluşan zengin bir arka plana sahip bu güzel gezegenimsi bulutsuda daha önce hiç görülmemiş ayrıntıları ortaya çıkardı.

Kırmızı Örümcek Bulutsusu gibi gezegenimsi bulutsular, Güneş gibi sıradan yıldızlar yaşamlarının sonuna geldiğinde oluşur. Bu yıldızlar, soğuk kırmızı devlere dönüştükten sonra dış katmanlarını uzaya fırlatarak beyaz-sıcak çekirdeklerini açığa çıkarırlar. Merkez yıldızdan gelen morötesi ışık, fırlatılan maddeyi iyonlaştırarak parlamasını sağlar. Bir yıldızın yaşamının gezegenimsi bulutsu evresi, güzel olduğu kadar geçicidir de ve yalnızca birkaç on bin yıl sürer.

Kırmızı Örümcek Bulutsusunun merkez yıldızı, bu görüntüde görülebiliyor ve etrafını saran tozlu gaz ağlarından biraz daha parlak görülüyor. Bulutsunun son derece sıcak ve parlak merkez yıldızının şaşırtıcı doğası, Webb’in NIRCam’ı tarafından ortaya çıkarıldı. NASA/ESA  Hubble Uzay Teleskobu gibi optik dalga boylu görüntülerde yıldız soluk ve mavi görünür. Ancak NIRCam görüntülerinde kırmızı renkte görünüyor: Webb, hassas yakın kırmızı ötesi yetenekleri sayesinde merkez yıldızı çevreleyen sıcak bir toz örtüsünü ortaya çıkardı. Bu sıcak toz, muhtemelen merkez yıldızın etrafında bir disk yapısı halinde yörüngede dolanıyor.

Kırmızı Örümcek’in merkezinde yalnızca tek bir yıldız görünse de, orada gizli bir eş yıldız gizleniyor olabilir. Bir yıldız eş, bulutsunun karakteristik dar bel kısmı ve geniş dış akıntıları da dâhil olmak üzere şeklini açıklayabilir. Bu kum saati şekli,  Webb’in yakın zamanda gözlediği Kelebek Bulutsusu gibi diğer gezegenimsi bulutsularda da görülmektedir.

Webb’in Kırmızı Örümcek Bulutsusuna dair yeni görüntüsü, örümceğin “bacaklarını” oluşturan bulutsunun dışa doğru uzanan loblarının tam kapsamını ilk kez ortaya koyuyor. Maviyle gösterilen bu loblar, birbirine bağlı iki hidrojen atomu içeren H₂ moleküllerinden yayılan ışıkla izleniyor_. NIRCam’ın görüş alanının tamamına yayılan bu lobların, her biri yaklaşık üç ışık yılı uzanan kapalı, baloncuk benzeri yapılar olduğu görülüyor. Bulutsunun merkezinden dışarı akan gaz, binlerce yıl boyunca bu devasa baloncukları şişirmiş. 

Bu yeni Webb gözlemlerinin de gösterdiği gibi, bulutsunun merkezinden aktif olarak gaz fışkırıyor. Bulutsunun merkezindeki uzun mor bir “S” şekli, iyonize demir atomlarından gelen ışığı izliyor. Bu özellik, bulutsunun merkez yıldızının yakınından hızla çıkan bir fışkırmanın, yıldız tarafından daha önce fırlatılan malzemeyle çarpışarak bugün görülen bulutsunun dalgalı yapısını oluşturduğunu gösteriyor. 

Görsel telif hakkı: ESA/Webb, NASA & CSA, J. H. Kastner (Rochester Institute of Technology)