Gökbilimciler, Dünya ve Ay’ın büyüklüğü Mars-Venüs arasında olan iki gezegenin çarpışması sonucu oluştuğuna ilişkin yeni bir kuram ürettiler. Mevcut çalışmalar çarpışmanın Güneş sistemi oluştuktan 30 milyon yıl gerçekleştiğini söylüyordu. Ama yeni araştırmalarla Dünya ve Ay’ın Güneş sistemi oluştuktan 150 milyon yıl sonra oluştuğunu gösteriyor.
Araştırma, Kopenhag Üniversitesi’ne bağlı Niels Bohr Araştırma Enstitüsü’nden Tais W. Dahl ve Kaliforniya Teknoloji ve Enstitüsü’nden David J. Stevenson işbirliği ile gerçekleşti. Dahl: “Biz çalışmayı, Dünya ve Ay’ın yaşını ortaya çıkarabilmek için demir çekirdek ve birbirlerine karışmış kaya yüzeylerdeki tungsten izotoplarını kullanarak tespit ettik” diyor.
Güneş sistemi’ndeki cüce gezegenlerin diğer gezegenlerden oluştuğu düşünülmektedir. Küçük gezegenlerin çarpışmaları ve birbiri içinde erimesi ile daha büyük gezegenler oluşmuştur. Dünya ve Ay’ın büyüklükleri Mars ve Venüs arasında olan iki gezegenin çarpışması sonucunda oluştuğuna inanılmaktadır. İki gezegenin de demir ve silikat içeren metal çekirdeğini saran kaya mantodan oluştuğu düşünülüyor. Peki, bu çarpışma nasıl ve ne zaman oldu? Çarpışma süresi 24 saatten az sürmüş ve 7000 C derece sıcaklığındaki dünya ile diğer gezegenin kaya ve metal çekirdekleri kaynaşarak birbiri içinde erimiş olmalıdır. Çarpışma sırasında taş kütle ile demir kütlesi birbirine karışmış olabilir mi?
Dünya ve Ay’ın yaşı Dünya mantosundaki bazı öğrelerin sınanmasıyla kestirilebilir. Söz konusu elementler radyoaktif element Hafniyum-182 ile Tungsten-182’nin (W-Wolfram’da denir) izotoplarıdır. Bunlardan tunsten izotopu daha çok metallerle ve hafniyum ise kayalardaki silikat ile bağ yapar.
Çarpışma sonrasında Hafniyum 50-60 milyon yıl içinde Tunsten’e dönüşerek Dünya’nın çekirdeğini metalle tanıştırdı. Peki tüm tungsten çekirdeğe mi gitti?
Dahl: “Gezegen çarpışma modelleriyle oluşan metal ve kaya karışımını inceledik. Dünya’nın ilk oluşumuyla tungsten izotoplarının kayalık mantoda sıvı kaya ve demir kütlelerinde bulunduğunu gördük” diyor.
Yeni çalışmalarla Ay’daki hafniyumun tümünün çarpışma ile birlikte tungstene dönüştüğü görüldü.
“Bu sonuçlar çekirdeği 10 km’den daha büyük olan gezegenler arasında gerçekleşen çarpışmalarla emülsiyona* dönüşmediğini ve bu nedenle dünyanın demir çekirdeğinin (% 80-99) oluşum sırasında mantodaki kayalık maddedeki tungstenin tamamını çıkaramadığını gösteriyor” diyerek ekliyor Dahl.
Araştırma sonucu Dünya ve Ay’ın düşünülenden çok sonra oluştuğunu gösteriyor. Bu da Güneş Sistemi’nin oluşumundan 150 milyon yıl sonraya denk geliyor.
Kaynak: Science Daily
*Emülsiyon: Birbiri içinde çözünmeyen iki sıvının karışımı.
