Ay’a üstünkörü bakınca bir golf topuna benzetilebilir. Yüzeyindeki oyuklar uydumuzun tarihsel geçmişinin büyük bir bölümünde asteroit ve kuyrukluyıldız çarpışmalarına uğradığını gösteren izlerdir. Ay’ın büyük ölçüde bozulmadan kalmış bu yapısı bilim insanlarına iç güneş sisteminin karmaşık oluşumu hakkında da bilgi verir.
Ay’ın Güney Kutbu ile Aitken Krateri arasında uzanan havza, Ay’ın bilinen en büyük ve en eski havzasıdır. Çapı 2500 km’dir. Ay’ın çevresinin 11 000 km olduğu göz önünde tutulursa havza Ay’ın çevresinin neredeyse dörtte birini kaplamaktadır. Görünütü LRO’nun Geniş Açılı Kamerası ile elde edilmiştir.
“Alice Harikalar Diyarında” masalını herkes bilir. Alice beyaz bir tavşanın girdiği delikten kayarak yeni bir dünyayla tanışır. Peki Ay’daki bu tavşan deliğinin içinde ne var? NASA, Ay’daki bunun gibi yüzlerce büyük ve derin mağarayı LRO ile izliyor. Bu büyük mağaraların görüntüleri ilk kez Japonya’ın Kagoya uzay aracıyla elde edilmişti.
Tatile çıkan herkesin rüyasıdır: Güney Amerika’nın beyaz kumlu sahillerinde parlak güneşin altında şekerleme yapmak. Bu sırada başının üzerindeki ağaç yaprakları hafifçe hışırdarken, ılık deniz meltemiyle sürüklenen martıların sesini dinlersin. Cennet daha bir yer olabilir mi?
NASA, Ay’daki su ile ilgili yapılan son araştırmalarla Ay’daki suyun Dünya’daki büyük göllerden daha fazla olduğunu belirledi. Washington’daki Carnegie Enstitüsü Jeofizik Laboratuarı bilim insanlarına göre Ay’daki su, erken dönemdeki sıcak magmanın soğuyup kristalleşmesiyle oluşmuş.
Kaliforniya San Diego Üniversitesi’ndeki araştırmacılar NASA’nın Ay Yörünge Keşif Aracı’ndaki (LRO- Lunar Reconnaissance Orbiter) yardımcı araçlar ile dünyadan gönderilen bir sinyali Rus Lunokhod aracından yansıtmayı başardılar. Bu sayede Rus aracının yeri de kesinleşmiş oldu.
LRO, 37 yıldır Ay yüzeyinde duran Rusların Lunokhod 2 aracının yerini buldu. Lunokhod 2, başka bir gökcismi üzerinde hareket eden ilk robot ünvanını da taşıyor. Ay’ın 15 Mart tarihinde de alınan görüntülerinde 37 yıllık araç görüntülendi.
Gökbilim ile ilgili olsun olmasın herkes birkaç ay önce Ay’da su bulunduğu haberini hatırlayacaktır. NASA şimdi bu buzun varlığını radar yöntemiyle onayladı. E canım ne gereği var diyebilirsiniz. Bulunan suyun ne kadar olduğunu merak ediyorlarda ondan. Siz merak etmiyor musunuz?
Bu gece, hava açık olursa gözlerinizi kuzey-doğuya yöneltin. Ay’ı her zamankinden daha büyük göreceksiniz. Büyük bir Ay ve büyükçe bir Mars ile güzel bir gece gözlemi olabilir.
2009’un bu son günlerini yaşadığımız için çoğu gökbilimci ve gökbilim sever üzüntü içindeler. Çünkü gerek ülkemizde gerekse dünyada Gökbilim’i anlatan, tanıtan çok sayıda yazı yazıldı, resim sergileri açıldı, gözlem şenlikleri yapıldı, konferanslar düzenlendi ve…. Daha neler neler. İşte bu yoğunluğu bir daha yaşayamayacağını düşünenler çoğunlukta. Ancak iyi bir haberim var. 2010 yılı Astronomi Yılı olmamasına karşılık Dünya Astronomi Derneği önümüzdeki yılda da en az 2009’da olduğu gibi etkinliklerin devam etmesini kararlaştırdı.