Iapetus Satürn’ün en garip görünüşlü uydusu olarak bilinir. Uydu bu ünvana bir yüzünün kar gibi beyaz, diğer yüzünün ise kömür kadar siyah görünmesiyle kavuşmuştur.
2004 yılından bu yana Satürn yörüngesinde dolanan Cassini-Huygens uzay aracından alınan görüntülerle uydunun neden böyle tuhaf göründüğü araştırıldı. Çoğu gökbilimcinin inanmak istemediği bir kuram bile ortaya atıldı: Iapetus erken evrende oluşmuş olabilirdi.
Satürn’ün en büyük uydusu olan Titan’daki metan gazının kuzey ve güney yarıküre üzerindeki dengesiz bir şekilde dağılmış bulunuyor. Gökbilimciler bu durumu uyduda Dünya’dakine benzer bir iklim değişimi olduğunu belirterek açıklıyor. NASA’nın Cassini aracı 2004’ten bu yana Satürn Sistemi hakkında bilgi topluyor. Özellikle de Titan ile ilgileniyor. Titan’ın kuzey yarıküresinde güney yarıküresine göre 20 kat daha fazla metan gazı bulunduğunu da, Cassini’nin SAR kısa adlı radarı belirledi.
Satürn ve uydularını gözetlemekle görevli olan Cassini aracı, bir kez daha 21 Kasım’da Enceladus uydusunun 1606 km kadar yakınından saniyede 7.7 km’lik bir hızla geçecek. Daha önce 2 Kasım günü ilginç uydunun 102.7 km yakınından geçen araç, uydunun Güney kutbunun 89. derece enlemini görüntülemişti. Bu defa uyduya farklı bir konumdan yaklaşacak. Cassini uzay aracındaki kontrollü uçuş yapmayı sağlayan iticiler, aracın uyduya sağ salim yanaşmasını sağlıyor.
En son 2008 yılında yakın geçiş yapılarak çekilen yüksek çözünürlüklü Enceladus görüntüsüne, Cassini bir yenisini eklemek üzere. Cassini bugün Enceladus’a yakın geçiş yapacak.Yüzeyinden uzayaçeşitli kimyasal maddeler fışkırttığı sanılan Satürn uydusu son zamanlarda dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştı. Enceladus’un yüzeyine ilişkin son görüntü 2008 yılının Aralık ayında alınmıştı.Bu görüntüde uydunun ekvator bölgesinin 30’ar derecelik kuzey ve güney bölgeleri ile 150 derece batı boylamı gözlenmişti.
NASA’nın Spitzer Uzay Teleskobu Satürn çevresinde dev bir halka olduğunu ortaya çıkardı. Yeni halka Satürn sistemi yörüngesine göre 27 derecelik eğime sahip. Halkanın iç kısmı gezegenden 6 milyon km ve dış kısmı 12 milyon km uzaklıkta. Satürn’ün yeni oldukça kalın halkasının dikey yüksekliği gezegenin çapının 20 katı büyüklüğünde ve toplamı 1 milyar Dünya kadar olan ince ve hassas toz ve buz dizilerinden oluşmuş.
Bir süre önce Cassini’nin Satürn Sistemi’ne yönelik fotoğraflarından bazılarını sizlerle paylaşmıştım. Cassini’den güzel Satürn görüntüleri gelmeye devam ediyor. Bu defa çok özel bir çalışmayı NASA kendi sitesinde yayınladı.
Geçtiğimiz Ağustos ayında ekinoks durumuna geçen Satürn’ün Cassini tarafından çekilen yüksek çözünürlükteki fotoğrafı yayınlandı. Fotoğraf müthiş. Halkaları, halkalar arası boşluğu ve minik birkaç uydusunu gözler önüne seriyor. Ekinoks durumundaki Satürn’ün halkaları gezegene göre neredeyse düz olduğundan bakmaya değer bir görüntü ortaya çıkmış.
Güneş sistemi’ne yönelik çalışmalar tüm hızıyla devam ediyor. Satürn’ün çevresinde dolanan Cassini Uzay Aracının verileri ışığında Titan’ın ekvator kısmında bir bölgenin haritası çıkarıldı. Bir başka haber de Jüpiter’in uydusu Ganymade ile ilgili. Güneş Sistemi’nin bu en büyük uydularına ilişkin iki harita çalışması. Titan Dünya’ya benzer yapısıyla (kalın azot atmosferi ve yüzeyde sıvı halde bulunan hidrokarbonları ile) ve Ganymade ise buzlu yapısıyla boy gösteriyor. Uyduların yüzey haritalama işlemi bilim insanlarına gökcisimlerinin jeolojik yapısını ve nasıl oluştukları hakkında bilgi verebilecek.
Ocak 2009’da Satürn’de Güneş Sistemi’nin en büyük fırtınası gözlendi. Kasım 2007 ve Temmuz 2008’de Cassini’nin gözlediği büyük fırtınaları da geride bırakan bir fırtınaydı bu.
Cassini Satürn gözlemine başladığı 2004 yıolından bu yana gezegendeki dokuzuncu fırtına gözlenmiş oldu. Fırtına sırasında Satürn’ün atmosferinde Cassini Radyo ve Plazma Dalga Bilim alıcısının (RPWS) ölçtüğü güçlü radyo dalgaları da kayıt edildi. Radyo dalgaları fırtınanın Satürn’ün atmosferinde 3000 km’lik bir alanda etkili olduğunu ve fırtına şiddetinin de karasal bir gezegende olabilecek en büyük fırtınadan 10 bin kat daha güçlü olduğunu gösteriyordu.
Cassini, Satürn ve uydularını izlemeye devam ediyor. Bize de yeni fotoğrafları yayınlamak kalıyor. Satürn Güneş Sistemi’nin en büyük 2. ve Güneş’e uzaklığa göre 6. sıradaki dev gaz gezegendir. Halkalarıyla küçük bir teleskoptan bakanları bile hayranlık içinde bırakan bir güzelliğe sahiptir. Galile günümüzden 400 yıl önce Satürn’e yaptığı küçücük teleskobuyla bakmış ve halkalarını “kulak” olarak yorumlamıştı. Günümüzde bizler Galile’den daha şanslıyız. Evimizde teleskop yoksa bile Satürn’ün dev teleskoplarla, Hubble ile ve Cassini ile çekilmiş fotoğraflarını istediğimiz an ulaşabiliyoruz.
Satürn’ün büyük uydusu Titan Hollandalı Gökbilimci Christiaan Huygens tarafından keşfedildiğinden bu yana hala ilgi çekmeyi başarıyor. Atmosferindeki kalın örtü nedeniyle son beş yıla kadar Titan hakkında pek bir şey bilmiyorduk. NASA’nın uzay aracı Cassini uyduya 60’dan fazla yakın uçuş gerçekleştirerek Titan hakkında bir anda çok fazla bilgi edinebildik. Şu an ki tartışma Titan’ın uzay gezginleri için bir enerji alacakları istasyon olup olamayacakları yönünde.
