Dev Karadeliği Saran Toz Diski

Atacama Büyük Milimetre/milimetre altı Dizisi (ALMA) dikkat çekici şekilde bölgeden kaynaklanan zayıf radyo sinyalini algıladı. Bu yüzlerce ışık yılı genişliğindeki soğuk gaz diskinin görüntüsünü elde etmeyi başardı. (NRAO/AUI/NSF; S. Dagnello)

Bir karadeliğin çevresinde neler olmaktadır? Karadeliğin çevresindeki bir madde diski ile karadelik arasında gerçekleşen olayların fiziği nasıl tanımlanabilir? Bu ve benzer soruların yanıtları henüz yok. Evrende hakkında en az bilgimizin olduğu cisimlerin başında karadelikler gelmektedir. Bilinmezlik her zaman dikkat çekicidir, cazibelidir. Bu nedenle de karadelikler üzerine birçok doğru ya da yanlış bilgilerle karşılaşılır. İnsan beyni bilmediği bir şey hakkında söylenenleri doğrudan kabul etme eğilimindedir; elbette sorgulama yapmazsanız. Şimdi okuyacağınız haber bizdeki obur olmayan, tembel dev karadeliğimizle ilgili.

ALMA gözlemleri Samanyolu merkezindeki süper kütleli karadeliği sarmış ve soğuk bir gaz diskinin varlığını belirledi. Bu disk karadelikle bir madde arasındaki etkileşimi ve davranışlarını açığa çıkarabilir. Çalışma Nature Dergisinde yayınlandı.

Yıllar süren çalışmalar Samanyolu merkezindeki süper kütleli karadeliği saran kaotik ve yoğun alanın resmini ortaya çıkardı. Galaktik merkez 26.000 ışık yılı uzaklıktadır ve Yay A* olarak adlandırılan 4 milyon Güneş kütleli karadeliğe sahiptir.

Yıllar süren çalışmalar Samanyolu merkezindeki süper kütleli karadeliği saran kaotik ve yoğun alanın resmini ortaya çıkardı. (ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), E.M. Murchikova; NRAO/AUI/NSF, S. Dagnello)

Bu bölgenin bir sürü yıldız, yıldızlararasını dolduran toz bulutları ve olağanüstü sıcak veya soğuk gazlarla dolu olduğunu biliyoruz. Bu gazlar karadeliğin olay ufkundan birkaç on ışık yılı uzağa kadar uzanan geniş bir toplanma diskinin içinde olması bekleniyor.

Şimdiye kadar gökbilimciler söz konusu gaz akışının ancak sıcak olanlarını görebiliyordu. Burada bahsedilen sıcaklık Güneş’in çekirdek sıcaklığının üçte ikisi kadar, yani 10 milyon Santigrat derece. Bu sıcaklıkta madde X-ışını dalga boyunda parlar ve uzayda görev yapan X-ışını teleskoplarıyla izlenebilir.

Gökada merkezindeki karadeliğimiz genelde sessiz olmasına karşılık çevresindeki ışınım nedeniyle kaybettiği hidrojen atomlarını (1000 Santigrat derece sıcaklıktaki soğuk gaz yığınlarında) elektronlarla yeniden birleştirecek kadar da güçlüdür. Bunun sonucunda Yer’e kadar ulaşan kendine özgü bir milimetre dalga boyu sinyali üretir.

Atacama Büyük Milimetre/milimetre altı Dizisi (ALMA) dikkat çekici şekilde bölgeden kaynaklanan zayıf radyo sinyalini algıladı. Bu yüzlerce ışık yılı genişliğindeki soğuk gaz diskinin görüntüsünü elde etmeyi başardı. Bu alan Dünya-Güneş uzaklığının yaklaşık 1000 katıdır. Bu gözlemler sonucunda gökbilimciler gazın yerini belirleyip hareketini izleyebildiler. Araştırmacılar bu soğuk diskteki hidrojen miktarının Jüpiter kütlesinin yaklaşık onda biri olduğunu tahmin ediyorlar.

Bir polis aracının sireninden yayılan ses araç bize doğru gelirken tiz, uzaklaşırken ise bas olarak duyulur ki bu olay aslında Doppler etkisi olarak bilinir. Aynı etki ışıkta da gözlenir. Eğer bir cismin hareket yönü bize doğru ise yaydığı ışığın tayfı maviye, uzaklaşıyorsa kırmızıya kayar. Bu bilgiyi kullanan gökbilimciler gaz diskinin karadeliğin çevresinde dolandığını belirlediler. Çünkü diskten yayılan ışıma hem maviye hem de kırmızıya kaymaktadır. Karadelik maddeyi yavaş yutmakta olduğu da bu gözlem sonrasında ortaya çıkarıldı.

Önerilir...

1 Yorum

  1. gökadamızın sınırlarını zorlamalıyız.merkezdeki kara deliğin çok daha ayrıntılı bilgisine sahip olmamız gerekiyor.yukardaki bilgiler çok önemli fakat daha fazlasına ihtiyaç var.kara deliğin yapısı çok detaylı görüntüler flu olmayacak,nasıl yapılacak bunu bilmiyorum ama bekliyorum.daha net bilgi.selamlar.

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

%d