Gökbilimciler genç ve Güneş benzeri bir yıldızın çevresinde en büyüğü Pluto boyutundaki cisimlerin olduğu tozlu bir kuşak keşfetti. Keşif Atacama Büyük Milimetre/milimetre altı Dizisi (ALMA) ile gerçekleşti.
HD 107146 olarak bilinen yıldızı çevreleyen antik gezegen diskini gözleyen gökbilimciler, diskin dış kısmında toz tanelerinin yoğunluğunun beklenmedik bir şekilde artış gösterdiğini fark ettiler. Yıldızdan çok uzakta – 13 milyar kilometre- gözlenen yoğun alanda gerçekleşen çarpışmalar nedeniyle oluşan toz, geleceğin Pluto-boyutlu gezegenciklerin doğmasına neden olabilir.
Kalıntı diskleri gezegenler oluştuktan sonra arta kalan malzemedir. Diskteki toz ise kuyrukluyıldız ve asteroitler arasında süregelen çarpışmalardan oluşup artmaktadır. Tamamen şekillenmiş güneş sistemlerinde bu tozdan az miktarda bulunur. Güneş Sistemi’nin erken dönemlerinde benzeri tozlu yapının Güneş’ten oldukça uzak yerde toplanması gerektiği benzetimlerle gösterilmişti ki ALMA’nın bulduğu da tam olarak budur.
Harvard Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde gökbilimci olarak çalışan Luca Ricci: “HD 107146’daki toz, yıldızdan çok uzakta ve oldukça kalın bir alanı kaplamaktadır” diyor.
“Asıl şaşırtıcı olan ise genç yıldızlarda böylesi tozlu alanların yıldıza yakın olması beklentisidir. Burada durum bunun tersi. Pluto-benzeri gezegenlerin nasıl ve ne zaman oluştuğunu bu kalıntı diskine bakarak anlamak mümkün olabilir.”
Eldeki bilgisayar modellerine göre diskin dış kısmındaki toz yoğunluğunun artması son zamanlarda oluşan Pluto-benzeri cisimlerin oluşmasıyla açıklanabilir. Bu cisimlerin kütle çekimleri toz çarpışmalarının artmasına neden olur.
Yıldızdan Güneş-Neptün uzaklığının 2,5 katı kadar mesafede başlayan tozlu disk 1,2 milyar km genişliğindedir. Henüz onay görmemiş olmasına karşılık tozlu dikin içinde Dünya benzeri gezegenin varlığını işaret eden boşluk bulunmakta. Yeni ALMA verileri bu olasılığı da araştıracak. Bu alanda Dünya-benzeri gezegenin varlığının önemli sonuçları olacaktır.
HD 170146 birçok yönden Güneş’in erken dönemiyle kıyaslandığından ilgi çekmektedir. Bu yıldız ayrıca gezegen oluşumunu tamamlamış bir yıldızın yaşadığı gezegen oluşumlarının son aşamasını temsil etmektedir.
ALMA müdür yardımcısı Stuartt Corder: “Bu genç sistem bize Güneş-benzeri bir yıldızın çevresindeki oluşumlarla ilgili ilginç bir çalışma alanı sunuyor. Biz muhtemelen Güneş’in şimdiki yaşının yüzde 2’si kadar gerisinde olan zamanı gözlüyoruz” diyor.
90 ışık yılı uzaklıktaki HD 107146 Berenis’in Saçı (Coma Berenices) takımyıldızı yönündedir ve 100 milyon yıl yaşındadır. ALMA’nın yüksek çözünürlükteki yetenekleri bu ilginç cisim üzerinde daha ayrıntılı çalışmalar yapılmasına olanak vermektedir.
