Hubble Uzay Teleskopu WASP-33b olarak bilinen kütleli ve sıcak bir ötegezegenin stratosfer katmanı olduğunu keşfetti. Stratosfer Dünya atmosferinin ilk katmanıdır.
Stratosferin varlığı bir gezegenin yüzeyi ve oluşumu hakkında bilgi verir. Bu atmosfer katmanı gezegenin “güneşinden” gelen morötesi ve görünür ışığı emen moleküller bulundurur. Bilim insanları şimdiye kadar başka yıldız sistemlerindeki çok sıcak gezegenlerin atmosferinde bu moleküllerin varlığından emin değildi.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Avi Mandell: “Bu gezegenlerin bazıları gerçekten kaynıyor ve üst atmosferleri kavurucu sıcaklıktadır. Bu sıcaklıklarda çok katmanlı ortamlar beklememek gerekir” diyor.
Dünya atmosferinde stratosfer troposfer katmanı üstündedir ve neredeyse tüm bulutlar bu üst irtifaya ulaşarak aktif hava bölgesi oluşturur. Deniz seviyesinden başlayan troposferin sıcaklığı yükseklere doğru azalır.
Stratosferde ise durum bunun tersidir. Bu katmanda sıcaklık yükseltiyle birlikte artar. Stratosferde bulunan ozon tabakası yeryüzündeki yaşamı Güneş’ten gelen morötesi ışınımdan koruduğu için atmosferin fazla ısınmasına engel olur.
Benzer sıcaklık tersinmesi Jüpiter ve Satürn gibi gaz devlerinin stratosferlerinde de görülür. Bunun nedeni ise hidrokarbon molekülleridir. Ne ozon ne de hidrokarbonlar bilinen sıcak ötegezegenlerde de olabilir. Bu da stratosfer katmanının varlığını kanıtlar.
Hubble’ı kullanan araştırmacılar Jüpiter’in yaklaşık dört buçuk katı kütleli WASP-33b’nin atmosferinde sıcaklığın tersinir olduğunu gördüler. Daha öncede WASP-33b’nin atmosferinde titanyum-oksit olduğu belirlenmişti.
Araştırma Hubble’ın Geniş Alan Kamerası 3 ile yakın kızılötesi dalgaboyunda gerçekleşti. Bu dalgaboyu ölçümleriyle uzak gezegende su ve diğer gaz molllekülleri görülebilir, sıcaklık değeri ölçülebilir.
Araştırma ekibi daha önceki ölçümleri karşılaştırarak atmosfer katmanının sıcaklığının üst alanda 6000 ve altta 3000 derece olduğu görüldü.
Ekip WASP-33b’nin atmosferindeki titanyum-oksit ve morötesi ışımanın olması atmosferde güçlü emiciliği olan katmanın ilk kanıtlarını sundu.
Cambridge Üniversitesi’nden Nikku MadhuSudhan: “Stratosfer ile kimyasal bileşikler arasındaki ilişki ötegezegenlerin atmosferik süreçlerini belirlediğinden önemlidir” diyor.
