Gökbilimciler şimdiye kadar tespit edilmiş en genç, kelimenin tam anlamıyla yeni oluşmuş bir ötegezegen keşfettiler. Keşif, NASA’nın, eski adı Kepler olan K2 aracı ile gerçekleşti. Ek gözlemler Hawaii WM Keck Gözlemevi’nde yapıldı.
Yeni gezegen K2-33b, Neptün’den biraz daha büyük olup yörünge dönemi beş gündür ve sadece 5-10 milyon yıl yaşındadır. Bu açıdan yeni doğan bir gezegendir.
Caltech’ten gökbilimci Trevor David: “Bilindiği üzere Dünya 4,5 milyar yıl yaşındadır. Yani K2-33b dünya’ya göre çok genç, hatta bebek bile sayılabilir” diyor.
Gezegen oluşumu sırları tam anlamıyla ortaya çıkmamış karmaşık ve oldukça hareketli bir süreçtir. Gökbilimciler şimdiye kadar 3000’den fazla ötegezegenin varlığını doğruladı. Bu gezegenlerin neredeyse tamamı en az 1 milyar yıl yaşında yani orta yaştaki yıldız çevresinde dolanmaktadır. Gökbilimciler ellerindeki genel yaş dağılımına bakarak gezegen sistemlerinin oluşumu ve gelişimini anlamaya çalışıyor.
Caltech’ten Erik Petigura: “Yeni doğmuş gezegenler Dünya’nın nasıl oluştuğunu ve oluşumunu sağlayan süreçleri anlamamıza yardımcı olabilir” diyor.
Gezegenin varlığını gösteren ilk sinyaller K2 ile ölçüldü. Teleskopun kamerası yıldızın ışığında periyodik bir azalma olduğunu fark etti. Bunun anlamı bir gezegenin yıldızın önünden geçiş yapıyor olması olabilirdi. Devam gözlemleri ile genç yaştaki gezegen doğrulandı.
NASA’nın Spitzer Uzay Teleskopu’nın kızılötesi ölçümleri, yıldızın çevresinde gezegenlerin oluşum aşamasını tamamlamaya çalışan ince bir gaz ve toz diski olduğunu gösterdi. Gezegenler, genç yıldızı çevreleyen ilkel gezegensel disk adı verilen kalın gaz ve toz diskinden oluşur.
NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden Anne Marie Cody: “Başlangıçta bu toz diski oluşan gezegenleri saklayabilir, ancak birkaç milyon yıl sonra bu toz dağılmaya başlar. K2 ile genç gezegen keşifleri gerçekleşebilir” diyor.
K2-33b’nin bir başka şaşırtıcı özelliği yıldızına oldukça yakın olmasıdır. Gezegen Merkür’e göre yıldızına 10 kat daha yakın yörüngede dolanıyor. Gökbilimcilerin elinde yıldızına oldukça yakın dolanan onlarca gezegen olmasına karşılık, ilk kez böylesi küçük yörüngelerde yıldız rüzgârıyla şekillenen bir gezegenin gelişimine tanıklık ediliyor. K2-33b, gezegen oluşum modellerinin test edilmesi için de önemlidir. Bazı modellere göre bir gezegen göç ederek yıldıza yakın bir yörüngeye oturabilir ki bu yüz milyonlarca yıl sürer.
Araştırmacılar K2-33b’nin yıldızına neden bu kadar yakın dolandığını bu iki kuramla açıklamaya çalışıyor. Ya gezegen bu yörüngede oluşmaya başladı ya da daha uzak bir noktadan içe doğru göç etti. Devam edecek gözlemler hangi teorinin doğru olduğunu belirleyebilir.
“20 yıl kadar önce yıldızına yakın yörüngelerde dolanan ötegezegenler keşfedilmeye başladı. O sıralarda bu gezegenlerin yıldızlarına yakın konumlarda oluşamayacağı görüşü benimsenmişti. Ancak son yıllardaki bazı gözlemler bu fikrin yanına başka oluşum teorilerini de getirdi. Böylece göç teorisi ilk ortaya sürüldüğü andaki gücünü bir ölçüde kaybetti” diyor David ve ekliyor:
“Yanıt bekleyen soru şu: bu tür gezegenlerin sıcak yörüngelerine kavuşmaları uzun zaman içinde mi gerçekleşmektedir?”
