Heykeltıraş Gökadası’nın (NGC 253) bu olağanüstü yeni görüntüsü ESO’nun Şili’de bulunan Paranal Gözlemevi teleskoplarından VISTA ile, ilk ana gözlem kampanyalarının bir parçası olarak çekilmiştir. Kızılötesi ışıkta gözlem yapmasıyla VISTA’nın görüşü tozdan daha az etkilenmekte ve merkezi bölgede göze çarpan yıldızlar çubuğu kadar, çok sayıda daha sönük yıldızlar da gözler önüne serilmektedir. VISTA görüntüsü gökadanın tarihi ve gelişimi ile ilgili çok daha yeni bilgiler sağlamaktadır.
Heykeltıraş Gökadası (NGC 253) aynı adlı takımyıldızında yer almaktadır ve gökyüzündeki en parlak gökadalardan bir tanesidir. İyi bir dürbünle görülebilecek kadar belirgindir ve 1783 yılında İngiltere’de Caroline Herschel tarafından keşfedilmiştir. NGC 253, 13 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan sarmal bir gökadadır. Kendi Yerel Grubumuza en yakın gökada gruplaşmalarından bir tanesi olan Helkeltıraş Grubu olarak adlandırılan küçük gökadalar grubunun en parlak üyesidir. Görsel belirlinliği kısmen hızlı yıldız oluşumuyla çalkalanan ve yıldızlarla dolup taşan durumundan kaynaklanmaktadır. NGC 253 ayrıca gökadanın bir çok bölgesini anlaşılması güç hale getirecek kadar tozludur (eso0902). Merkezindeki parlak çekirdeğiyle birlikte, Dünya’dan bakıldığında, dış kısımlarındaki açıkça belirgin olan sarmal kollarıyla gökada neredeyse yandan görülmektedir.
Görünür ve Kızılötesi Gökbilim Tarama Teleskopu, VISTA, ESO’nun Şili Atacama Çölü’ndeki Paranal Gözlemevi’ne en son eklenen, dünyanın en büyük tarama teleskopudur. 2009 yılının sonunda ESO’nun yetkisine verildikten sonra, teleskop şu anda yürütülen daha büyük taramalardan önce, gökyüzünün küçük bölgelerini detaylı olarak inceleyen iki çalışmada kullanılıyordu. Bu “küçük taramalardan” bir tanesi de NGC 253’ün ve çevresinin detaylı çalışmasıydı.
VISTA kızılötesi dalgaboyunda çalıştığı için, görünür ışıkta görüntülendiğinde Heykeltıraş Gökadası’nın göze çarpan özelliği olan toz boyunca gözlem yapabimektedir. Görünür-ışıkta hemen hemen hiç görülemeyen çok sayıda soğuk yıldız da bu yolla görülebilmektedir. VISTA görüntüsü diskin merkezi bölgesindeki toz bulutlarıyla gizlenen bölgeleri gözler önüne sermekte ve nükleer bölgede – görünür ışık fotoğraflarında görülmeyen bir özellik – boydan boya göze çarpan yıldızlar çubuğunun belirgin bir görüntüsünü sağlamaktadır. Görkemli sarmal kollar şimdi tüm gökada diskini kaplamaktadır.
VISTA, ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) ile muhteşem görüş koşullarını paylaşan, yerleşkeye komşu dağın tepesinde yer almaktadır, burası ayrıca yer-bazlı bir teleskop için olağanüstü net görüntü imkanı da sağlamaktadır.
Komutlarındaki bu güçlü aletle gökbilimciler Heykeltıraş Gökadası’nın bazı gizemlerini açığa kavuşturmak istiyorlar. Gökadayı çevreleyen halodaki çok sayıda soğuk kırmızı dev yıldızları araştırıyorlar, NGC 253’ün küçük cüce uydu gökadalarından bazılarının bileşimlerini ölçüyorlar ve VISTA’nın derin kızılötesi görüntüleri olmadan görünmez olan henüz keşfedilmemiş küresel kümeler ve oldukça yoğun cüce gökadalar gibi yeni nesneleri arıyorlar. VISTA’nın eşsiz verilerini kullanarak, gökadanın nasıl oluştuğunu ve evrimleştiğini görüntülemeyi planlıyorlar.
Kaynak: ESO-Türkiye
