Ay’a üstünkörü bakınca bir golf topuna benzetilebilir. Yüzeyindeki oyuklar uydumuzun tarihsel geçmişinin büyük bir bölümünde asteroit ve kuyrukluyıldız çarpışmalarına uğradığını gösteren izlerdir. Ay’ın büyük ölçüde bozulmadan kalmış bu yapısı bilim insanlarına iç güneş sisteminin karmaşık oluşumu hakkında da bilgi verir.
Ay’ın Güney Kutbu ile Aitken Krateri arasında uzanan havza, Ay’ın bilinen en büyük ve en eski havzasıdır. Çapı 2500 km’dir. Ay’ın çevresinin 11 000 km olduğu göz önünde tutulursa havza Ay’ın çevresinin neredeyse dörtte birini kaplamaktadır. Görünütü LRO’nun Geniş Açılı Kamerası ile elde edilmiştir.
“Alice Harikalar Diyarında” masalını herkes bilir. Alice beyaz bir tavşanın girdiği delikten kayarak yeni bir dünyayla tanışır. Peki Ay’daki bu tavşan deliğinin içinde ne var? NASA, Ay’daki bunun gibi yüzlerce büyük ve derin mağarayı LRO ile izliyor. Bu büyük mağaraların görüntüleri ilk kez Japonya’ın Kagoya uzay aracıyla elde edilmişti.
NASA, Ay’daki su ile ilgili yapılan son araştırmalarla Ay’daki suyun Dünya’daki büyük göllerden daha fazla olduğunu belirledi. Washington’daki Carnegie Enstitüsü Jeofizik Laboratuarı bilim insanlarına göre Ay’daki su, erken dönemdeki sıcak magmanın soğuyup kristalleşmesiyle oluşmuş.
Gökbilim ile ilgili olsun olmasın herkes birkaç ay önce Ay’da su bulunduğu haberini hatırlayacaktır. NASA şimdi bu buzun varlığını radar yöntemiyle onayladı. E canım ne gereği var diyebilirsiniz. Bulunan suyun ne kadar olduğunu merak ediyorlarda ondan. Siz merak etmiyor musunuz?
Ay’ın yeni tanımı: Suyu olan ıssız ve kuru bir yer!
NASA, LCROSS uydusu ile 9 Ekim’de Ay’ın güney kutbundaki Cabeus Kraterine bir kütle fırlatmıştı. Buradaki amaç Ay’ın bu kısmında bulunan kraterlerde buz olup oladığı, eğer varsa ne buzu olduğunun analizini yapabilmekti. Bölgedeki kraterlere ışık düşmediğinden içleri görülemiyordu. Krater milyarlarca yıldır ışık görmüyordu. Kraterden uzaya doğru fırlayan Ay zerreleri deneysel aracın üzerinden de geçerek, aracın analiz yapmasına olanak sağlamıştı. Alınan son bilgilere göre Ay’ın bu kraterde su buzu olduğunu gösteriyor.
Bilim ve gökbilim için önemli sonuçlar doğuracağı kesin görünen bir gelişmeyi duyurmak istiyorum: Ay’ın kuzey kutbunda su bulunduğu dört ayrı uzay aracıyla doğrulandı. Haberin detayı aşağıda.
NASA Ay’ın kutup kısımlarında su molekülleri bulunduğunu açıkladı. Üç ayrı uzay aracıyla yapılan keşifte bulunan küçük su molekülü olarak adlandırılan bir hidroksil molekülü. Hidroksil molekülü bir oksijen ve bir hidrojen atomundan oluşuyor.
Gözlemler Ay Mineraloji Eşleştiricisi veya M3 (M küp), Hindistan’ın Chandrayaan-1 aracılığıyla gerçekleştirildi.
Ay aracı LCROSS, Ay’ın görünmeyen yüzünde bir kraterdeki karanlık bölgede su buzu olup olmadığını anlamak için bölgeyi bir roketle vuracak. Roketin bölgeye çarpmasının ardından kalkacak toz bulutunu analiz ederek buz olup olmadığını anlayacak. Bu iş için Cabeua Krateri seçildi. Krater diğerlerine göre düz bir zemin ve yumuşak yamaçlardan oluşuyor. Deney 9 Ekim 2009 günü yapılacak. Gözlem yapacak bilim insanları şimdiden o günü sabırsızlıkla bekliyorlar.
NASA’nın Ay’ın çevresinde dolanan Lunar aracı Tsiolkvoskiy Krateri’ni görüntüledi. Kraterin çevresinden yuvarlanarak uzaklaşmış kayalarla fotoğraf incelemeyi hak ediyor. Burada sözü edilen kayalar küçük değil, tam tersine en büyüğü 40 metre genişliğindedir (bir futbol sahasının yarısı kadar). Kayaların nereden koptuğunu görmek için bu fotoğraf jeologlara büyük ipuçları verecektir.
Tsiolkvoskiy Krateri 185 km çapında ve geniş alanda etkili olmuş bir krater örneğidir.
