Doğrudan Gözlemle Bulunan İki Gezegen Oluşum Diski

AB Aur diskleri. Şekiller Yüksek Çözünürlükte Koronografik Uyarlanabilir Optik Görüntüleyicisi (High Contrast Instrument for the Subaru Next Generation Adaptive Optics-HiCIAO) ile Koronagrafik Uyarlanabilir Optik Görüntüleyicisi (Coronographic Imager with Adaptive Optics-CIAO) ile alınan görüntüleri karşılaştırır. Her iki araçta 7.5″ ile 7.5″ arası bir bölgeyi gösterir. Üst sol: 0.3″ çaplı bir alanın kapatılarak HiCIAO ile alınan görüntü. Üst sağ: 1.7” çaplı bir alanın kapatılarak CIAO ile alınan görüntüsü. Her iki görüntüde de AB Aur yıldızındaki gezegen diskleri görülüyor. Alt sol: Üstteki görüntünün büyütülmüş hali. Alt sağ: Üstteki görüntünün adlandırılmış şekli. Merkezi gösteren nokta konumu (0,0) olarak belirlenmiştir. Elips çizgiler dış ve iç halkaları göstermektedir. Siyah daire içinde + işareti yıldızın yerini gösterir. Bu dairenin sağ üstündeki beyaz büyük nokta ise dış halkanın merkezini gösterir. Üstteki uzun çizgi 1″ ye eşittir, bu da 144 Güneş-Dünya uzaklığına (144 GB-gökbirimi) eşittir. (Subaru Telescope, National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ))

İki farklı yıldızda ilk kez Güneş Sistemi boyutları içinde, Güneş-Neptün uzaklığından daha yakın bir konumda gezegen oluşum diskleri gözlendi. Keşif, Japonya Ulusal Astronomi Gözlemevi (National Astronomical Observatory of Japan-NAOJ)’nden Motohide Tamura tarafından yürütülen ve 8.2 metrelik Subaru Teleskopu ile yapılan Ötegezegen Diskleri Stratejik İncelemesi (Strategic Explorations of Exoplanets and Disks-SEEDS) projesi ile ortaya çıkarıldı. Proje 100’den fazla araştırmacı ve 25 uluslararası kurum tarafından destekleniyor. Teleskop ile iki genç yıldızın gezegen diskleri gözlendi. Şimdiye kadar ne yer teleskoplarıyla ne de uzay teleskoplarıyla yıldıza bu kadar yakın olan ayrıntılı gezegen diski gözlenmemişti. Gözleme ilişkin bir benzetme yapılırsa, bu 1 TL’nin 10 km uzaklıktan görmeye benzer.

LkCa-15 yıldızındaki diskler. Üst: HiCIAO ile alınmıştır. Merkezideki yıldız koyu kahverengi diskle kapatılmıştır. Diskin dış kenarı görünmektedir. Beyaz ışıkla aydınlanan kısımlar ise aydınlanan disk parçasıdır. Diskin içi ile yıldızı arasındaki uzaklık 50 GB kadardır. Altta ise HiCIAO ile alınan görüntünün yeri sarı ile boyanmıştır. Bu gösterimin altındaki çizim LkCa-15 yıldız diski ile karşılaştırma yapabilmek için Güneş-Neptün uzaklığını göstermektedir. (MPIA (Christian Thalmann) & NAOJ)

Görüntülerden biri 470 ışık yılı uzaklıktaki Arabacı (Auriga-kısaca Aur) takımyıldızındaki AB Aur adlı çok genç bir yıldıza aittir. Sadece 1 milyon yıl yaşındaki yıldızın çevresi, gezegen oluşturabilecek gaz ve tozdan oluşan bir yapıyla çevrilidir. Ortaya çıkan görüntü ilk kez Genüş-Neptün arası uzaklıktan daha yakın konumdaki gezegen diskini ortaya çıkardı. AB Aur’un diski ekvatoral bakışa göre açı yapan ve aralarında boşluk bulunan iki halka şeklindedir. Bu da akla bu bölgeyi etkileyen en az bir tane dev gezegenin olduğunu getirir.

Projeyle elde edilen bir diğer görüntü ise 450 ışık yılı uzaklıktaki Boğa takımyıldızında yer alan ve birkaç milyon yıl yaşında olan LkCa-15 adlı genç bir yıldıza aittir. Daha önce yıldızın diskinde boşluk olduğu ortaya atılmasına karşılık ilk kez disk doğrudan görüntülendi. Yıldızın çevresindeki madde eksikliği yıldızdan dolayı değil, ona yakın dolanan dev bir gezegenin bu bölgeyi temizlemesine bağlanıyor.

Henüz iki yıldıza ait gezegen keşfi gerçekleşmiş değil. Ama bu bilgi yakında değişikliğe uğrayabilir.

Ön gezegenimsi disklere ilişkin alınan bu doğrudan görüntüler disklerin güneş sistemimiz ölçeğinde bulunduğunu göstermektedir. Disklerin ağır gezegenlerden etkilenmiş olması da muhtemeldir. 5 yıl daha sürecek olan SEEDS projesi ile ötegezegen ve gezegen diskleri arayışı sürecek. Proje yardımıyla yıldızların yaşam alanları içindeki dünya benzeri gezegenlerin oluşumuyla ilgili yeni bilgiler gelecektir.

Astronomy

Science Daily

Önerilir...

Düşünceniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.