Oklahama Üniversitesi’nden başkanlığını Türk gökbilimci Mükremin Kılıç’ın yaptığı bir ekip neredeyse dibimizde yer alan 12 milyar yıllık iki beyaz cüce olduğunu keşfetti. 11-12 milyar yaşındaki yıldız ataları bizden sadece 100 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Ekibe göre bu iki beyaz cüce büyük patlama sonrası oluşan evrenin en eski ve bize en yakın yıldız adaylarından.
Kılıç: “Bir beyaz cüce sönmeye başlamış soba gibidir. Sobanın ne kadar soğuk olduğunu ölçerek ne kadar süredir yanmakta olduğunu kestirebiliriz. Milyarlarca yıldır tıpkı bir soba gibi soğuyan iki beyaz cüce keşfettik” diyor.
Kılıç bu beyaz cücelerin kabuklarını dışarı atarak geriye çekirdeği kalan yıldızlar olduğunu hatırlatıyor. 5 milyar yıl sonra da Güneş dış kısmını atıp geriye çekirdeğinin kalacağı bir beyaz cüceye dönüşecek. Güneş bu sırada Dünya boyutlarına kadar küçülüp inanılmaz derecede yoğunlaşacak.
WD 0346+246 ve SDSS J110217,48+411315.4 (J1102) olarak kodlanmış yıldızlar sırasıyla Boğa ve Büyükayı takımyıldızlarında yer alıyor. Kılıç ve arkadaşları yıldızların sıcaklığını ölçmek için kızılötesi görüntü elde etmek amacıyla NASA’ın Spitzer Uzay Teleskopu’nu kullandılar. Ardından 3 yıl süren Arizona yakınlarındaki MDM Gözlemevi’nin 2.4 m’lik teleskopu ile de J1102’nin hareketlerini izlediler.
Ekip üyesi John Thorstensen: “Genellikle yıldızlar gökyüzünde sabit, hareketsiz görünürler, J1102 ise saatte 600 000 km’lik bir hıza sahip. Dünya’nın hareketinin de etkisine eklediğimizde bu hız 80 km uzaklıktaki bir nesnenin bir kuruşluk boyutu kadardır” diyor.
Almanya’dan Helmholtz Merkezi’nden Piotr Kowalski: “Yıldızların analiz ve kızılötesi gözlemlerine dayanarak bunların yüzey sıcaklıklarının 3700 ve 3800 derece olduğunu söyleyebiliriz” diyor.Kılıç ve ekibi bu sıcaklık ölçümlerine dayanarak yıldızların yaşlarını tahmin edebildi.
Kılıç: “Sanki bir olay inceleme yeri gibi. Bir ölünün vücut ısısını belirlemek gibi biz de br yıldızın sıcaklığını ölçerek ölüm zamanını bulmaya çalışıyoruz. Bu iki beyaz cüce neredeyse evrenin yaşı kadar bir sürede soğumuşlar” diyor.
Bizden 100 ışık yılı uzaklıkta bulunan iki beyaz cüce yaklaşık 12 milyar yaşındaysa, bizim galaksimiz Samanyolu kaç yaşında? 😀
( Ayrıca 12 milyar yıla rağmen 3800 derece sıcaklıkta olduğuna dikkat edelim 🙂 … )
Samanyolu gibi büyük gökadalara aynı zamanda ‘yamyam gökadalar’ da deniyor. Böylesi büyük gökadalarçevrelerindeki yıldızları ve yıldız kümelerini bünyelerine katarak büyüyorlar. Haberde geçen beyaz cüceler de böylesi bir durumla karşılaşmış olabilir. Ayrıca beyaz cüceler çok az enerjiye ihtiyaç duyduklarından çok uzun uzun yıllar yaşayabilirler.