Çocuklarını yiyen eski Yunan tanrısı Cronus gibi Dünya’dan 550 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın yörüngesindeki bir ya da daha fazla gezegen oluşumunu sağlayan gaz ve toz bulutunu yavaş yavaş tükettiği ortaya çıktı.
Balık/lar takımyıldızındaki RZ Piscium’un bir ‘gezegen yiyicisi’ olduğu keşfi Astronomical Journal’de yayınlandı. Çalışma “RZ Piscium Genç Yıldızı Kendi Çocuğunu (Gezegensel) mu Yok Ediyor?” (“Is the Young Star RZ Piscium Consuming Its Own (Planetary) Offspring?) başlıklı makalesiyle İndiana Üniversitesi gökbilimcisi Catherine Pilachowski tarafından yayınlandı.
Keşif, Güneş Sisteminin oluşumundaki kısa ama değişken dönemi ile ilgili bilgiler verebilir.
Pilachowski: “Sıcak Jüpiterlerin (yıldızına çok yakın Jüpiter benzeri gezegenler) olduğu çok sayıda sistemde, genç güneş sistemlerinde içeri göç eden gezegenlere ender rastlanmadığını biliyoruz. Keşif, güneş sistemlerinin evriminde ilgi çekici bir evredir. Gezegenlerin gelişimi yıldıza göre daha hızlı gerçekleştiğinden sürecin tam ortasında bir sistemi gözlemek büyük bir şans” diyor.
Yıldızlarına çok yakın olan hafif gezegenler “yörüngesi bozulmuş gezegenler” olarak tanımlanır. RZ Piscium sisteminde ise Güneş benzeri yıldızın yakınındaki madde, Merkür yörüngesinden daha yakın bir uzaklıkta bir enkaz diski oluşturacak şekilde yıldıza doğru çekiliyor.
Pilachowski: “Gözlemlerimiz ya yıldız ya da çarpışmış ve bunun sonucunda parçalanmış iki gezegen tarafından çekilen dev bir gaz gezegen maddesi olduğunu gösteriyor” diyor.
Yıldızın yok etmediği yeni gezegenler bile birbirleriyle kurdukları güçlü kütle çekim kuvvetleri etkisiyle dengesiz hareket edebilir. Örneğin Güneş Sistemimizde Uranüs ile Neptün arasındaki kütle çekiminin 4 milyar yıl önce yörüngelerini değiştirdiği iddia edilmektedir. Ancak düzensiz yörüngeler bir süre sonra düzene girer.
Pilachowski uzak yıldızların sıcaklık, kütle çekimi ve element bileşimini belirlemek için ışık tayfı analizinden sorumluydu. RZ Piscium’un kütle çekimini belirlemek için yıldızın yarıçapı ve parlaklığı üzerinde alınan verilere bakıldığında, yıldızın çevresinde serbest dolanan bir disk fark edildi.
Bu RZ Piscium’un yaşının belirsiz olması nedeniyle önemlidir. Buradaki enkaz diski ya yıldız sisteminin genç olmasından ötürü düzensiz yörüngeleri ya da ölmekte olan bir yıldızın büyümesinden dolayı bir gezegenin yok ettiğini işaret eder.
Pilachowski’nin yıldız ışığı analizi yıldızdaki lityum miktarını belirlemeye yardımcı oldu ve böylece yaşının 30 ile 50 milyon yıl arasında belirlendi. Gökbilimciler bu elementin zamanla azaldığı bilgisini kullanarak lityum seviyelerine bakar.
Makalenin yazarları ayrıca yıldızın sıcaklığının Güneş’e göre biraz soğuk (5330 C derece) olduğunu hesapladılar. Yıldızın genç olmasının bir başka işareti de Güneş’e göre 1000 kat daha fazla X-ışını üretmesiydi.
Pilachowski: “Bu keşif genç güneş sistemlerinde yeni oluşmaya başlayan bir gezegenin başına neler gelebileceğini gösteren güzel bir örnek sunuyor. Böylece bazı genç güneş sistemlerinde gezegenlerin nasıl hayatta kaldığını bazılarında ise neden yok olduklarını anlamamıza yardımcı oluyor” diyor.
