Hubble Uzay Teleskobu’yla 10 yıl arayla gerçekleştirilen iki ayrı gözlemle, NGC 3603 kümesinin merkezindeki birkaç yüz yıldızın küçücük hareketleri ölçüldü. Çalışmayı gerçekleştiren ekip, yıldız kümelerinin gelişmeyle orantılı bir şekilde hareket ettiğini tespit etti. Yani kümedeki yıldızlar henüz yerlerine oturmamış!
Samanyolu’nun en yoğun topluluklarından olan, 3 ışık yılı genişliğindeki NGC 3603’te, 10 000’den fazla Güneş’ten büyük kütleli yıldızlar bulunuyor. NGC 3603, mevcut kuramı test etmek için gözlenen en uygun kümelerden biridir.
Heidelberg’deki Cologne Üniversitesi Max Planck Astronomi Enstitüsü (MPIA)’ndeki ekip, Wofgang Brandner başkanlığında kümedeki birçok yıldızın hareketini izledi. Çalışma ile yıldızların yerleşik bir durumda ya da hareketli olup olmadığının bulunması planlanıyordu.
Genç bir küme olan NGC 3603, Güneş’ten 20 000 ışık yılı uzaklığıyla gözlenmesi zor hedeflerden biridir. Düzenli olarak yıllarca yapılan gözleme dayalı görüntülerin kıyaslanması gerekiyordu. Bunu yaparken de kullanılan teleskop ve kamerasının uzun dönemlerde son derece güvenilir ve ayrıntılı görüntüler vermesi gerekliydi.
Brandner ve ekibi bunun için Hubble Uzay Teleskopu’nun en iyi çözüm olduğunu düşündüler. Bunun için teleskoptaki Geniş Alan Gezegen Kamerası 2’yi (WFPC2) Temmuz 1997 ve ardından Eylül 2007’de kümeye yönlendirip görüntü aldılar. Görüntülerin analizi ise ekibin iki yılını aldı. Kümedeki yıldızlar hakkında vardığımız sonuç ise şaşırtıcıydı. Kümenin yıldızları yerlerine yerleşmiş değillerdi. Yıldızlar diğerlerinden bağımsız hızda hareketliydiler.
Ekip üyelerinden Boyke Rochau:”Yılda 1 arssaniyenin milyonda biri kadar olan bir hassasiyetle çalışmak zorundaydık. Bu ise bir insanın saç telinin 800 km uzaklıkta görülen kalınlığı gibidir” diyor.
Sonunda 800 yıldızın ayrı ayrı hızlarını belirlediler. Bunun 50 tanesinin kümeyle ilgisi olmayan ön planda yer alan yıldızlar olduğu bulundu. Sonuçlar ise ekibi şaşırttı. Çünkü kümedeki yıldızlar henüz yerlerini bulmamış ve hareket halindeydiler. Bu da kümenin daha oluşum aşamasını tamamlamadığının bir göstergesi.
Dev bir gaz ve toz bulutunun sıkışmasıyla oluşan yıldız kümesinin 1 milyon yıl önce oluştuğu düşünülüyor. Kümedeki yıldız oluşumları hızlı ve şiddetli gerçekleşmektedir. Kümenin merkezi sıcak genç yıldızların oluşumuna izin veren kütlece yoğun olan kısmıdır. Yıldız kümelerinin kütlece büyük olan merkezleri çevrelerinde yıldızları kendi çevresinde tutabilen kütle çekime sahip olduklarından kümeler bir küre şeklini andırır.
Brandner: “Bu bizim genç ve yoğun durumdaki bir yıldız kümesindeki yıldızların hareketlerini ilk ölçüm çalışmamızdır” diyor. Ekip üyelerinden Andrea Stolte ise: “Bu, yıldız kümelerinin nasıl oluştuğunu anlamaya çalışan gökbilimcilerin yararlanabileceği bir çalışmadır” diyor.
Kaynak: ESA/Science&Technology
