Büyük Çarpışma Gerçekleşecek mi?
On yılı aşan Hubble Uzay Teleskobu verisi, Samanyolu gökadasının yaklaşık 4,5 milyar yıl içinde Andromeda gökadasıyla çarpışacağına yönelik öngörüyü yeniden incelemek için kullanıldı. Gökbilimciler, Hubble ve Gaia’dan gelen son gözlem verilerine dayanarak, iki gökadanın önümüzdeki 10 milyar yıl içinde çarpışma olasılığının yüzde 50 olduğunu buldular.
Çalışma ayrıca Büyük Macellan Bulutu’nun Samanyolu’nun yörüngesini etkileyebileceğini ve çarpışma olasılığını azalttığını öne sürüyor. Araştırmacılar, gökada etkileşimlerinin uzun vadeli geleceğini tahmin etmenin oldukça belirsiz olduğunu vurguluyor, ancak yeni bulgular önceki teorilere karşı çıkıyor ve Samanyolu’nun geleceğinin hâlâ yanıt bekleyen bir soru olduğunu öne sürüyor.
1912’de gökbilimciler, o zamanlar sadece bir bulutsu olduğu düşünülen Andromeda gökadasının bize doğru yaklaştığını fark ettiler. Bir asır sonra, Hubble Uzay Teleskobu’nu kullanan gökbilimciler Andromeda’nın yan hareketini ölçebildiler ve bunun o kadar önemsiz olduğunu buldular. Buna göre Samanyolu ile Andromeda adeta kafa kafaya çarpışma olasılığının yüksek olduğunu belirlemişti.
Gökadamız ile Andromeda arasında gerçekleşecek bir çarpışma, yıldız doğumu, süpernovalar ve belki de Güneş’imizi farklı bir yörüngeye fırlatma gibi bir kaotik ortam oluşturabilir. Benzetimler bunun kaçınılmaz olduğunu öne sürüyordu.
Ancak, Hubble ve ESA’nın Gaia’sından alınan verileri kullanan yeni bir çalışma, bunun böyle olmayabileceğini öne sürüyor. İki uzay gözlemevinden gelen gözlemleri birleştiren araştırmacılar, Samanyolu – Andromeda çarpışmasıyla ilgili uzun süredir devam eden öngörüyü yeniden incelediler ve çarpışma olasılığını güncellediler.
Finlandiya’daki Helsinki Üniversitesi’nde gökbilimci olan ve Nature Astronomy dergisinde yayımlanan çalışmanın baş yazarı Till Sawala, “Bugün aslında tüm gözlemsel belirsizlikleri de içeren, bu soruna ilişkin en kapsamlı çalışmaya sahibiz” dedi.
Ekibinde Birleşik Krallık’taki Durham Üniversitesi; Fransa’daki Toulouse Üniversitesi ve Batı Avustralya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar yer alıyor. İki gökadanın önümüzdeki 10 milyar yıl içinde çarpışma olasılığının yaklaşık %50 olduğunu buldular. Bu sonuca, en son gözlem verilerini kullanarak yaptıkları bilgisayar benzetimleriyle ulaştılar.
Till, gökada etkileşimlerinin uzun vadeli geleceğini tahmin etmenin oldukça belirsiz olduğunu vurguladı; ancak yeni bulguların daha önceki fikir birliğini sorguladığını ve Samanyolu’nun geleceğinin hâlâ yanıt bekleyen bir soru olduğunu öne sürdü.
“En son ve en kesin gözlem verilerini kullansak bile, birkaç düzine gökadadan oluşan Yerel Grup’un geleceği belirsiz. İlginç bir şekilde, çarpışmanın olma ya da olmama olasılığını eşit bulduk” diyor Till.
İki gökadanın çarpışması, 2012 yılında Maryland, Baltimore’daki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsünden gökbilimciler Roeland van der Marel ve Tony Sohn’un Hubble’ın beş ila yedi yıllık gözlemlerine ilişkin ayrıntılı bir analizini yayınlamasıyla çok daha olası görünmüştü. Bu analiz, doğrudan bir çarpmanın en fazla 5 milyar yıl içinde gerçekleşeceğini gösteriyordu.
“Son yıllarda alınan daha kesin Hubble verilerinin eklenmesine rağmen, artık olası bir çarpışmanın sonucu hakkında daha az emin olmamız biraz ironik. Bunun nedeni daha karmaşık analizler ve daha eksiksiz bir sistemi ele almamız. Ancak Samanyolu’nun geleceği hakkında yeni bir tahmine ulaşmanın tek yolu daha da iyi verilerle olacak,” dedi Till.
Gökbilimciler, gökadamız ile komşumuz arasındaki olası çarpışmayı etkileyebilecek 22 farklı değişkeni göz önünde bulundurarak, 10 milyar yıl sonrasına uzanan Monte Carlo simülasyonları adı verilen 100.000 simülasyon çalıştırdılar.
Till, “Her biri kendi hatasına sahip çok sayıda değişken olduğu için, sonuç hakkında oldukça büyük bir belirsizlik oluşuyor ve bu da önümüzdeki 10 milyar yıl içinde doğrudan çarpışma olasılığının yalnızca %50 olduğu sonucuna varmamıza yol açıyor” dedi.
Şöyle devam ediyor: “Samanyolu ve Andromeda bağımsız şekilde birbirlerine doğru ilerlerken aynı düzlemde kalır, ancak bu çarpışacakları anlamına gelmez, birbirlerinin yanından geçebilirler.”
Araştırmacılar ayrıca Andromeda’nın büyük uydu gökadası M33’ün ve Samanyolu’nun uydu gökadası olan Büyük Macellan Bulutu’nun (LMC) yörüngelerinin etkilerini de göz önünde bulundurdular.
“Andromeda’nın uydu gökadası M33’ün kütlesi Samanyolu’nu biraz daha kendine doğru çekiyor. Ancak, LMC’nin Samanyolu’nu yörünge düzleminden ve Andromeda’dan uzaklaştırdığını da görüyoruz. Bu, LMC’nin bizi bu birleşmeden kurtaracağı anlamına gelmiyor, ancak olasılığı düşürüyor” dedi Till.
Benzetimlerin yaklaşık yarısında, iki ana gökada yaklaşık yarım milyon ışık yılı veya daha az (Samanyolu’nun çapının beş katı) bir mesafeyle birbirlerinin yanından uçarak geçiyor. Bir süre birbirinden uzaklaşmalarına rağmen kütle çekimi nedeniyle geri dönüyor ve sonunda uzak gelecekte birleşiyorlar. Yörüngenin kademeli olarak bozulması, başlangıçta her gökadayı çevreleyen geniş karanlık madde haleleri arasındaki dinamik sürtünme adı verilen bir süreç tarafından meydana gelir.
Diğer vakaların çoğunda, gökadalar dinamik sürtünmenin etkili bir şekilde çalışması için yeterince yakın bile olmazlar. Bu durumda, iki gökada yörünge dansına çok uzun bir süre devam edebilir.
Yeni sonuç ayrıca, yalnızca 4 ila 5 milyar yıl içinde gökadalar arasında önden çarpışma olasılığını %2 olduğunu gösteriyor. Güneş yaklaşık 1 milyar yıl içinde genişleyip Dünya’daki yaşamı bitirecek kadar ısı yayacak ve sonunda 5 milyar yıl içinde yanıp kül olacak. Bu nedenle Andromeda ile çarpışma kozmik endişelerimizin en küçüğüdür.
