Kozmik Kavga

İlk kez bir gökadanın diğerini yoğun ışınımla (radyasyon) etkilediği şiddetli bir kozmik çarpışma gözleniyor. Nature dergisinde yayınlanan çalışmaya göre etkilenen gökada yeni yıldız oluşturma potansiyelini de kaybediyor. Veriler Avrupa Güney Gözlemevinin (ESO) Çok Büyük Teleskopu (VLT) ve Atacama Büyük Milimetre/milimetre altı Dizisi (ALMA) ile sağlandı.

Uzayın derinliklerinde sessiz ama şiddetli büyük savaş yaşanıyor. İki büyük gökada saniyede 500km hızla birbirine yaklaşırken bir gökadadan diğerine büyük bir darbe indiriliyor. Çalışma ekibinden Pasquier Noterdaeme: “Adeta kozmik mızrak dövüşü yaşanıyor” diyerek olayı ortaçağdaki bir spor müsabakasına benzetiyor. Ancak ortada galaktik şövalyeler yok ve birinin diğerine karşı haksız üstünlüğü var: rakibini ışınımla delmek için kuasar kullanıyor.

Kuasarlar, süper kütleli karadeliklerin olduğu ve büyük miktarda ışınım yayan bazı uzak gökada çekirdekleridir. Evrenin ilk birkaç milyar yılında hem kuasar hem de gökada birleşmeleri sıkça yaşanıyordu. Bu nedenle günümüzde onları görebilmek için çok güçlü teleskoplarla geçmişe bakılmaktadır. İki gökada arasındaki kozmik düellodan gelen ışık 11 milyar yıldan fazla zamandır yol almaktadır. Yani çarpışma evrenin şimdiki yaşının %18’i olduğu zaman gerçekleşmiş.

Ekip üyelerinden Sergei Balashev: “Burada ilk kez bir kuasar ışınımının düzenli bir gökadadaki gazın içyapısı üzerindeki etkisini görüyoruz” diyor. Yeni gözlemler kuasarın yaydığı ışınımın düzenli gökadanın gaz ve toz bulutlarını parçaladığını ve geriye en küçük ve en yoğun bölgeler bıraktığını gösteriyor. Bu bölgeler muhtemelen gökadanın yıldız oluşumunu sağlayan en küçük yıldız doğumevleridir.

Galaktik savaşın tek sonucu bu değil. “Bu birleşmelerle gökada merkezindeki süper kütleli karadeliğe doğru büyük bir gaz akışı da gerçekleşiyor” diyor Balashev. Kozmik kavgada kuasardaki karadeliğin ulaşabileceği mesafeye yeni yakıt depoları gelmektedir. Karadelik beslendikçe kuasarın saldırısı devam edebilir.