Hızla Parçalanan Bir Gezegen Keşfedildi
Yaklaşık 140 ışık yılı uzaklıkta hızla parçalanan bir gezegen keşfedildi. Parçalanan gezegen yaklaşık Merkür kütlesinde ancak yıldızına Merkür’ün Güneş’e uzaklığına oranla 20 kat daha yakında yer alıyor. Yıldızı çevresinde 30,5 saatte bir dolanan gezegen muhtemelen magma ile kaplı. Kavrulan gezegen yıldızının çevresinde hızla dolanırken, muazzam miktarda minerali uzaya atıyor.
Keşif NASA’nın Geçiş Yöntemiyle Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS) ile gerçekleşti. Gökbilimcilerin dikkatini çeken ise gezegenin yörüngesinde değişen sinyaller oldu.
Bilim insanları sinyalin kuyrukluyıldızı andıran bir kalıntı kuyruğuyla yıldızına yakın yörüngede dolanan gezegene ait olduğunu belirledi.
Keşfi gerçekleştiren ana merkez olan MIT’den Marc Hon: “Kuyruk oldukça uzun olup 9 milyon km’ye kadar uzanıyor. Bu uzunluk gezegenin yörüngesinin yaklaşık yarısı kadar” diyor.
Gezegenin önlenemez bir hızla parçalandığı ve yörüngedeki her turunda bir Everest dağına eşdeğer miktarda maddeyi kaybettiği hesaplandı. Gezegenin hızı ve kaybettiği madde miktarına bakılarak yaklaşık 1 ila 2 milyon yıl içinde parçalanacağı öngörülüyor.
Kavrulan gezegen
Bilim insanlarının BD+05 4868 Ab olarak adlandırdığı yeni gezegen tesadüfen fark edildi. “Böyle bir gezegen aramıyorduk. Standart gezegen incelemesi yapıyorduk ki sıra dışı bir sinyal yakaladım” diyor Hon.
Bir gezegen yıldızının önünden geçerken, yıldızın ışığında küçük bir azalmaya neden olur. Yıldızdan gelen ışığın eğrisindeki bu azalma düzenli aralıklarla gerçekleşir.
Elde edilmesi gereken eğri Pegasus takımyıldızında yer alan BD+05 4868 A yıldızı için farklıydı. Her 30,5 saatte geçiş görünse de yıldızın parlaklığının normale dönmesi oldukça uzun sürmekteydi ki bu yıldız ışığını uzun süreli engelleyen bir yapı olduğu anlamına gelmekteydi. Daha ilginci buradaki etkinin her turda değişmesi yani söz konusu yapının aynı miktarda ışığı engellememesiydi.
“Geçişin şekli uzun kuyruklu bir kuyruklu yıldızın varlığı anlamına geliyordu” diye açıklıyor Hon. “Ancak yıldıza bu denli yakın olan bir şeyin kuyruğunun gerçek bir kuyruklu yıldızdaki gibi uçucu gazlar ve buz içermesi pek olası değil. Sadece gezegen yüzeyinden buharlaşan mineral tanecikleri böylesine belirgin bir kuyruk sunacak kadar uzun süre kalabilir.”
Gezegenin yıldızına olan mesafesine göre sıcaklığı 1600 0C dolayında olmalıdır. Yıldız gezegeni adeta kavururken yüzeyindeki minareller de kaynayıp uzaya kaçıyor ve gezegenin uzun bir kuyruğunun oluşmasına neden oluyor.
Gezegenin Merkür ile Ay arası kütleli olması ölümüne neden olmaktadır. Yer gibi daha kütleli karasal gezegenlerin güçlü kütle çekimleri atmosferlerini koruyabilir. BD+05 4868 Ab’nin küçük kütlesi malzemeyi tutacak kadar güçlü bir çekim oluşturmuyor.
“Bu çok küçük bir cisim, çok zayıf bir kütle çekimi var, bu yüzden kolayca fazla kütle kaybediyor. Kütle kaybettikçe de kütle çekimi daha da zayıflıyor ve daha fazla kütle kaybediyor,” diye açıklıyor Shporer. “Kontrolden çıkan bu süreç gezegenin durumunu giderek kötüleştiriyor.”
Bugüne kadar keşfedilen yaklaşık 6.000 ötegezegenden sadece üç tane parçalanan gezegen biliniyordu. Bu parçalanan dünyaların her biri, 10 yıl önce NASA’nın Kepler Uzay Teleskobundan alınan veriler kullanılarak tespit edildi. Üç gezegenin de kuyrukluyıldızlardaki gibi kuyrukları olduğu tespit edildi. BD+05 4868 Ab, bugüne kadar bilinen dört parçalanan gezegen arasında en uzun kuyruğa ve en kısa geçişe sahip.
Not: Diğer benzer üç gezegene ait yazılar:
