M87 adıyla bilinen dev gökada bir beyzbol oyuncusuna benziyor. Çünkü bir yıldız kümesini saatte yaklaşık 3 milyon kilometre hızla dışarı attığı belirlendi. HVGC-1 olarak adlandırılan yeni küme bilinen en yüksek hıza sahip cisim olarak kayda geçti. Küme gökadalar arası boşlukta hızla yol alıyor.
The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanan makalenin baş yazarı Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Nelson Caldwell: “Gökbilimciler daha önce kaçak yıldız keşfetmişti ancak ilk kez bir kümenin kaçışına tanık oldular” diyor.
HVGC-1 kümesi kısaca HVGC olarak bilinen süper hızlı küresel küme (hypervelocity globular cluster) sınıfındadır. Küresel kümeler erken evrenin kalıntılarıdır. Bunlar birbirine yakın binlerce yıldızın birlikteliğiyle oluşmuş ve birkaç düzine ışık yılı çapında küre şekilli cisimlerdir. Samanyolu’nda 150 dolayında küresel küme olduğu biliniyor. Dev eliptik gökada M57’de binlerce küme olduğu düşünülüyor.
HVGC-1 başarılı bir vuruşun etkisiyle fırlamış gibidir. Keşif ekibi yıllardır M87’yi inceliyor. Ekip çalışmaları sırasında arka plandaki gökadaları, gökada içindeki yıldız kümelerini farklı renklerle işaretledi. Yüzerce küresel kümeyi yakından inceleyebilmek için Arizona’daki MMT Teleskopu üzerindeki Hectospec adlı aleti kullandılar.
Kümenin hızı eldeki verilerin bilgisayar yardımıyla işlenmesi sonucu hesaplandı. Gözlenen gariplikler için hesaplar tekrar ve elle yapıldı. Sonuçta bazı hatalar giderildi ve inanılmaz olan sonuca ulaşıldı: HVGC-1 inanılmaz hızla gökadasından kaçıyordu.
Makalenin yazarlarından Michigan State Üniversitesi’nden Jay Strader: “Aslında hiçbir şeyin bu kadar hızlı hareket edebileceğini düşünmemiştik” diyor.
HVGC-1’in bu kadar hızlı hareket etmesinin nedeni ne olabilir? Gökbilimciler bu sorunun yanıtını net olarak bilmemekle birlikte M87’nin merkezindeki çift süper kütleli karadeliğin bu işte bir parmağı olabileceğini işaret ediyorlar. Yıldız kümesi bu karadeliklerin birinin epey yakınından geçmiş olmalı. Kümenin dış kısmındaki yıldızlar kümeden ayrılmak zorunda kalmış olmalı. Ancak küme çekirdeği daha yoğun olduğundan canavarın elinden kurtulmuş. Ancak bu kümenin iki karadeliğin etkisiyle dışarı doğru atılmasıyla sonuçlanmış.
HVGC-1 kümesi M87’den o kadar hızla kaçıyor ki gökadadan çoktan kopmuş ve başıboş bir şekilde boş uzaya yelken açmış bile olabilir.
Meraklısına Ek Notlar:
HVGC-1 hiper-hızlı yıldız kümesinin bulunduğun M87 gökadası aslında gökadaların kralıdır. Yakın evrendeki en ağır gökada olan M87, 6 trilyon güneş kütlesindedir.
M87’nin çekirdeğinde bir değil iki süper kütleli karadelik bulunmaktadır. Bu ise iki ayrı gökadanın uzun zaman önce birleştiğinin bir sonucu olarak kabul edilmektedir. Aynı kaderi birkaç milyar yıl sonra Andromeda ile çarpışacak olan Samanyolu’nun da yaşaması bekleniyor.
