Ulusal Bilim Vakfının (National Science Foundation) Karl G. Jansky Çok Büyük Dizisini (VLA) kullanan gökbilimciler gökada merkezinde radyo yayını yapan bir dizi yapının nasıl oluştuğu gizemini çözmeye yardımcı olacak yeni ayrıntılara ulaştı.
Bilim insanları Dünya’dan 250 milyon ışık yılı uzaktaki binlerce gökada kümesi üzerinde çalışıyorlardı ve bunlardan biri de Kahraman (Perseus) takımyıldızındaki kümeydi. Merkezindeki Kudüs kümesi olarak bilinen radyo dalgaları yayan “mini halonun” süper hızlı parçacık havuzu olduğu anlaşıldı. Yaklaşık 30 gökada kümesinde mini halo olduğu belirlendi. Ancak Kahraman’daki halonun 1,3 milyon ışık yılı çapında yani Samanyolu’ndan 10 kat daha büyük bir ışık kaynağı olduğu hesaplandı.
Mini haloların boyutları gökbilimcilerin kafasını karıştırdı. Mevcut kurama göre parçacıklar kümeden uzaklaştıkça, gözlemlenen uzaklıklara gelmeden yavaşladığından radyo dalgalarının yayılmasının durması gerekir.
Montreal Üniversitesinden Marie-Lou Gendron-Marsolais: “Gökada merkezinden uzak bölgelerde bu haloların olmaması gerekir. Ancak onları görüyoruz ve bunun nedenini anlamak istiyoruz” diye ekliyor.
Gökbilimciler bu amaçla hem düşük radyo emisyonlarına karşı duyarlı hem de önceki radyo gözlemlerine göre yüksek çözünürlükte görüntüler sağlayan VLA’nın özelliklerinden yararlandı.
Montreal Üniversitesinden Julie Hlavacek-Larrondo: “Yeni VLA görüntüleri mini-haloya benzeyen görülmemiş bir manzarayı gösterdi. Bu yapılar radyo emisyonun kökeninin düşündüğümüz kadar basit olmadığı anlamına gelmektedir” diyor.
Yeni ayrıntılar halonun radyo emisyonunun küme boyunca değişen karmaşık mekanizmalara sahip olduğunu gösteriyor. Bilinen kurama göre bazı radyo emisyonları gökadadaki küçük gruplarda yer alan kümelerin çarpışması, parçacıklara kütle çekimi etkisi yapması sonrasında, parçacıkların tekrar hızlanmalarına neden olmaktadır. Bununla birlikte bilim insanları radyo emisyonunun gökada merkezindeki süper kütleli karadelik tarafından üretilen enerjinin yaydığı jetlerin parçacıkların hızlanmasında asıl etken olduğunu düşünüyor.
Gendron-Marsolais: “Bu fikir gördüğümüz zengin kompleks yapı çeşitliliğinin anlaşılmasında yardımcı olacaktır” diyor.
Hlavacek-Larrondo: “Geliştirilmiş VLA’nın üreteceği yüksek çözünürlükteki görüntüler mini-haloların kökenlerinin anlaşılmasını kolaylaştıracak ana unsur olacaktır” diyor.
1970’lerde inşa edilen VLA, 2012’de tamamlanan on yıllık proje sonucunda yeni elektronik aletlerle güçlendirildi. Kahraman kümesinin görüntüleri yeni düşük frekanslı alıcı kullanılarak üretildi.
Görselin yüksek çözünürlükteki görüntüsü için tıklayınız.
